Η δυσορθογραφία, αποτελεί είδος ειδικής μαθησιακής δυσκολίας. Επομένως, όταν διαγιγνώσκεται στο άτομο, έχει αποκλειστεί η περίπτωση το νοητικό του δυναμικό να είναι κάτω του φυσιολογικού. Η δυσορθογραφία μπορεί να οφείλεται σε ελλιπή οπτική ή/και ακουστική αντίληψη, σε ελλείμματα στην οργάνωση του χώρου και του χρόνου, ή ακόμη και στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου. Πρόκειται, συνήθως, για μια κληρονομική διαταραχή που σε πολλές περιπτώσεις οφείλεται σε διαφοροποιήσεις στον εγκέφαλο, στην περιοχή του λόγου.

Η δυσορθογραφία δεν οφείλεται σε μαθησιακά κενά, αλλά το άτομο δυσκολεύεται στην εκμάθηση της ορθογραφίας και των κανόνων που τη χαρακτηρίζουν, παρόλο που μπορεί να γνωρίζει αυτούς τους κανόνες.

Τα χαρακτηριστικά της γραφής ενός ατόμου με δυσορθογραφία είναι ποικίλα και σχετίζονται
– με τη γραφοφωνημική ενημερότητα
– με την καθρεπτική γραφή
– με τους κανόνες γραφής
– με τη μη ορθογραφημένη γραφή.

Κατ’ επέκταση, ένα άτομο με δυσορθογραφία μπορεί κατά τη γραφή των λέξεων να παραλείπει γράμματα ή συλλαβές (πχ. τραπέζι à ταπέζι) ή να αντιμεταθέτει (πόρτα à πότρα) και να αντικαθιστά γράμματα που ακούγονται παρόμοια ή μοιάζουν (βυθός à βυφός). Συχνά μπορεί να τύχει να παραλείψει ακόμη και ολόκληρη λέξη στην προσπάθειά του να γράψει μια πρόταση. Επιπλέον,  τείνει να συγχέει τον σχεδιασμό γραφημάτων και να γράψει με καθρεπτισμό κάποιο γράμμα. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα καθρεπτικής γραφής είναι η μετατροπή του γράμματος ‘ε’ σε ‘3’.

Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της δυσορθογραφίας, είναι η δυσκολία της τήρησης των κανόνων γραφής. Για παράδειγμα, το άτομο παραλείπει να τοποθετεί τόνους (αρκετοί μαθητές δεν τοποθετούν καθόλου ή τοποθετούν τους τόνους στο τέλος της πρότασης ή ακόμη και του κειμένου). Επίσης, δεν τηρείται η διάκριση κεφαλαίων- πεζών γραμμάτων, ούτε τηρούνται τα όρια των λέξεων. Για παράδειγμα, μπορεί μια λέξη να γραφτεί με κενά ανάμεσα στις συλλαβές της (σαλά τα) ή οι λέξεις σε μια πρόταση να γραφτούν κολλημένες μεταξύ τους (η σαλάταμου). Τελευταίο, όμως ιδιαίτερο σημαντικό δείγμα δυσορθογραφίας είναι η αδυναμία του ατόμου να εφαρμόσει κανόνες γραμματικής και να ανακαλέσει τον τρόπο γραφής λέξεων. Μπορεί να γνωρίζει ότι τα ρήματα σε –ώνω γράφονται με –ω, όμως αδυνατεί να εντοπίσει την κατάληξη του ρήματος και να το κατηγοριοποιήσει νοερά ως ρήμα που τελειώνει σε –ώνω όταν γράφει. Έτσι γράφει τη λέξη με –ο (απλόνω).  Τα λάθη στην ορθογραφημένη γραφή δε σχετίζονται μόνο με τις καταλήξεις των λέξεων αλλά και με την ιστορική ορθογραφία. Η ιστορική ορθογραφία υποδεικνύει το θέμα της λέξης και συνδέει τις λέξεις ετυμολογικά (πχ. παίζω – παιδί – παιδικός).

Αρκετοί μαθητές αντιμετωπίζουν χαμηλή επίδοση στην ορθογραφία. Πρέπει ωστόσο να καθοριστεί αν αυτή η επίδοση οφείλεται σε μαθησιακά κενά ή σε ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Η εκμάθηση της ορθογραφίας δε συμβαίνει φυσικά, δεν είναι έμφυτη, επέρχεται μέσω εξελικτικής πορείας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα παιδιά με δυσορθογραφία αναπτύσσουν την ορθογραφία ακολουθώντας την ίδια εξελικτική πορεία με αυτή των υπολοίπων, απλώς μαθαίνουν με διαφορετικό ρυθμό. Πολλά παιδιά με δυσορθογραφία έχουν ξεκινήσει να μαθαίνουν ορθογραφία, απλώς η γνώση της ορθογραφημένης γραφής δε συνάδει με τη χρονολογική τους ηλικίας, ακριβώς λόγω του διαφοροποιημένου τους ρυθμού. Σε αυτή την περίπτωση, δεν αρκεί να τους δοθεί περισσότερος χρόνος για να μάθουν την ορθογραφημένη γραφή, πρέπει να διδαχθούν την ορθογραφία με διαφοροποιημένο τρόπο.

Γράφει η Αμαλία Κρητικού
Ειδική Παιδαγωγός Med

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μαθησιακές Δυσκολίες: Προειδοποιητικά σημάδια στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Δυσγραφία και δυσκολίες του παιδιού Οι δυσκολίες στην Παραγωγή Γραπτού Λόγου των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση