Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών 5^ης έκδοσης (DSM-5), οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες αφορούν σε μία κατηγορία δυσκολιών στις σχολικές δεξιότητες. Τα άτομα με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες χαρακτηρίζονται από επαρκές νοητικό δυναμικό, οπτικοακουστική επάρκεια και κατάλληλη εκπαίδευση.  Οι συναφείς αυτές δυσκολίες προϋποθέτουν την ύπαρξη τουλάχιστον ενός από τα ακόλουθα συμπτώματα που εντοπίζονται και παραμένουν στο άτομο το λιγότερο για 6 μήνες:

• Ανάγνωση που πραγματοποιείται με προσπάθεια από το άτομο, ανακριβής ή αργή.
• Δυσκολία στην κατανόηση του κειμένου που το άτομο διαβάζει.
• Ελλείμματα κατά την ορθή γραφή των λέξεων (παράλειψη/προσθήκη γραμμάτων).
• Δυσκολία στην παραγωγή γραπτού λόγου.
• Δυσκολία στην κατάκτηση μαθηματικών δεξιοτήτων (αντίληψη των μαθηματικών εννοιών, των σχέσεων μεταξύ των αριθμών, ανάπτυξη λογικομαθηματικής σκέψης).

Οι ΕΜΔ (Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες) εντοπίζονται στο άτομο κατά τη διάρκεια της σχολικής ζωής, ενδέχεται όμως να μην εμφανιστούν στα πρώτα σχολικά έτη, παρά μόνο όταν αυξηθούν οι ακαδημαϊκές απαιτήσεις. Για να θεωρηθεί πως το άτομο χαρακτηρίζεται από ΕΜΔ πρέπει να εμφανίζει ελλιπή επίδοση στους παραπάνω τομείς σε σχέση με τη χρονολογική του ηλικία και να διαγνωστεί με βάση σταθμισμένα εργαλεία αξιολόγησης. Η επίδοση αυτή θα πρέπει να επηρεάζει σημαντικά το άτομο, σε σημείο που να δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε ακαδημαϊκές απαιτήσεις και δεν καθίσταται λειτουργικό στην καθημερινότητα.

Οι γονείς συχνά προβληματίζονται και αναρωτιούνται αν το παιδί τους χρειάζεται εξέταση από ειδικό, εντοπίζοντας δυσκολία του παιδιού να ανταποκριθεί στα καθήκοντα του σχολείου. Τα παρακάτω σημάδια είναι ενδεικτικά των δυσκολιών που προαναφέρθηκαν:

• Το παιδί διαβάζει λανθασμένα λέξεις, αργεί κατά την ανάγνωση και η ανάγνωσή του γίνεται διστακτικά, με παύσεις ή συλλαβιστά. Το άτομο διαβάζει μονότονα, χωρίς επιτονισμό και χωρίς να δίνει έμφαση σε σημεία στίξης. Η ανάγνωση ενδεχομένως να περιλαμβάνει φωνολογικά λάθη (αντικαταστάσεις ή παραλείψεις γραμμάτων, αντιμεταθέσεις γραμμάτων).
• Παρά τη σωστή ανάγνωσή του, το παιδί αδυνατεί να κατανοήσει πλήρως το νόημα του κειμένου, δεν αντιλαμβάνεται τη νοηματική αλληλουχία, δυσκολεύεται στην εξαγωγή συμπερασμάτων, ενώ επίσης δεν εμβαθύνει στο κείμενο παρά μόνο το κατανοεί επιφανειακά.
• Η γραφή είναι μία κοπιαστική και δυσάρεστη διαδικασία για τον μαθητή. Ο γραπτός του λόγος στερείται νοηματικής σαφήνειας, οι ιδέες του είναι είτε ασαφείς, είτε πολύ περιορισμένες. Επιπλέον, υπάρχει μεγάλη δυσκολία να αποτυπωθούν στο χαρτί οργανωμένες, στο πλαίσιο παραγράφου. Ταυτόχρονα, η γραφή του χαρακτηρίζεται από πολλαπλά λάθη στο πλαίσιο καταληκτικής και θεματικής ορθογραφίας. Η δυσκολία του εμφανίζεται ακόμη και στην τοποθέτηση σημείων στίξης, όπου απαιτείται.
• Στα μαθηματικά, το παιδί καταβάλλει ιδιαίτερη προσπάθεια να ακολουθήσει τον ρυθμό της τάξης. Συχνά δυσκολεύεται να αντιληφθεί χωροχρονικές έννοιες, δεν αναγνωρίζει ή μπερδεύει τα μαθηματικά σύμβολα, δεν αντιλαμβάνεται την ακολουθία των αριθμών, τη συσχέτιση μεταξύ των, επιλύει πράξεις με υποβοήθηση τα δάχτυλά του μη μπορώντας να ανακαλέσει τη μαθηματική πράξη που του ζητείται. Τέλος, σε μαθηματικά προβλήματα ‘χάνεται’, μαντεύει την ζητούμενη πράξη συχνά καθώς δε μπορεί να εφαρμόσει λογικομαθηματική σκέψη και να οδηγηθεί σε αυτή, δεν εντοπίζει δεδομένα- ζητούμενα και δεν μπορεί να αναδιηγηθεί με δικά του λόγια την εκφώνηση του προβλήματος.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την ακαδημαϊκή επίδοση των μικρών μαθητών. Σίγουρα η ύπαρξη των παραπάνω ενδείξεων δε θα πρέπει να αγνοηθεί. Καλό θα ήταν να διερευνηθεί η επίδοση του μαθητή σε σχέση με τη χρονολογική του ηλικία και σε περίπτωση που το παιδί χρήζει έναρξης θεραπευτικού προγράμματος, ειδικός παιδαγωγός θα ορίσει την εξατομικευμένη στοχοθεσία της παρέμβασης. Όσο νωρίτερα εντοπιστούν τυχόν ελλείμματα του παιδιού, τόσο πιο αποτελεσματική θα μπορέσει να καταστεί η παρέμβαση και έτσι αυξάνεται η πιθανότητα να μειωθούν σε ένα βαθμό τα συμπτώματα.  Δεν είναι τυχαία η φράση, εξάλλου, σύμφωνα με την οποία η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία.

Γράφει η Αμαλία Κρητικού
Ειδική Παιδαγωγός Med

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Tί είναι οι μαθησιακές δυσκολίες, γιατί και πότε εμφανίζονται Η αξία της συναισθηματικής νοημοσύνης σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και ΔΕΠ-Υ Μαθησιακές δυσκολίες – Δυσλεξία. Σημάδια στην προσχολική και σχολική ηλικία