Τύποι μάθησης και μαθησιακές δυσκολίες
Κάποια παιδιά προτιμούν να ακούν μια ιστορία για να την κατανοήσουν, άλλα τη διαβάζουν και παράλληλα θέλουν να βλέπουν τις εικόνες και άλλα δυσκολεύονται να την κατανοήσουν αν δεν την βιώσουν. Τα παιδιά δεν προσλαμβάνουν με τον ίδιο τρόπο πληροφορίες από το περιβάλλον τους. Το καθένα έχει τις δικές του προτιμήσεις ως προς τον τρόπο που τις δέχεται, τις αποθηκεύει και τις διατηρεί. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι υπάρχουν διαφορετικοί τύποι μάθησης με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Το μαθησιακό στυλ ενός παιδιού αρχίζει να διαφαίνεται από την ηλικία των 6-7 χρόνων. Οι τρεις βασικοί τύποι μάθησης είναι ο οπτικός τύπος, ο ακουστικός τύπος και ο κιναισθητικός τύπος. Ενδεικτικά μια τάξη περιέχει 30% οπτικούς τύπους, 20% ακουστικούς τύπους, 15% κιναισθητικούς τύπους και 30% μαθητές με μικτό τύπο μάθησης.
Παρακάτω παρουσιάζονται οι τρεις βασικοί τύποι μάθησης:
Οπτικός τύπος
O οπτικός τύπος είναι αυτός που του αρέσει να βλέπει από το να ακούει. Μαθαίνει κυρίως μέσω της όρασης. Κατά την πρόσληψη πληροφοριών, τείνει να παρατηρεί τη γλώσσα του σώματος ή τις εκφράσεις του προσώπου. Του αρέσει να απεικονίζει τα πράγματα στο χαρτί, αλλά και να δημιουργεί νοητικές αναπαραστάσεις. Είναι πολύ καλοί σε οπτικοχωρικές εργασίες, όπως πάζλ, λαβύρινθοι, Lego®. Γίνονται ανήσυχοι όταν πρέπει να ακούσουν για πολλή ώρα. Αν δεν υπάρχει οπτικό ερέθισμα είναι πολύ πιθανό να μην επιτευχθεί η κατανόηση.
Ακουστικός τύπος
Ένα παιδί με αυξημένες ακουστικές δεξιότητες μαθαίνει κυρίως μέσω της ακοής. Θυμάται με ακρίβεια πληροφορίες που έχει ακούσει ή συζητήσει. Ακολουθεί εύκολα οδηγίες που του δίνονται λεκτικά και μαθαίνει καλύτερα όταν ακούει τις πληροφορίες δυνατά. Σκέφτεται και εκφράζεται με λέξεις, είναι δηλαδή λεκτικός τύπος. Οι περισσότεροι ακουστικοί τύποι απολαμβάνουν την ενασχόληση με τη μουσική.
Κιναισθητικός τύπος
Το παιδί με κιναισθητικό τύπο μάθησης μαθαίνει κυρίως μέσω της αφής, της κίνησης και της βιωματικής δράσης. Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του όταν τα ερεθίσματα είναι μόνο ακουστικά ή οπτικά. Απολαμβάνει τις δραστηριότητες που απαιτούν την ενεργό συμμετοχή του με κίνηση. Κωδικοποιούν και ανακαλούνται πιο εύκολα πράγματα και γεγονότα που περιλαμβάνουν το άγγιγμα, το βίωμα και τη αισθητηριακή του διέγερση γενικότερα.
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες σε πολλές περιπτώσεις παρουσιάζουν μειωμένες λεκτικές, αισθητηριακές ή ακουστικές δεξιότητες. Επομένως, μπορούν να επωφεληθούν από συγκεκριμένους τρόπους μάθησης. Για το λόγο αυτό θα τους βοηθούσε πολύ αν ανακαλύπταμε το μαθησιακό τους τύπο και προσαρμόζαμε τη διαδικασία της μάθησης στο δικό τους στυλ, είτε ως γονείς που βοηθούμε στη μελέτη, είτε ως εκπαιδευτικοί, που είμαστε υπεύθυνοι για τη διδακτική διαδικασία. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί η πνευματική ενέργεια που σπαταλά καθημερινά το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες για την απορρόφηση της γνώσης.
Είναι σημαντικό να επιτρέπουμε στα παιδιά να μαθαίνουν με τον τρόπο που αυτά επιθυμούν, με τον τρόπο που τους ταιριάζει. Ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβουμε το στυλ μάθησης ενός παιδιού είναι η παρατήρηση. Τα ενδιαφέροντά του, οι προτιμήσεις του, ο τρόπος που ακροάζεται κάποιον, δίνουν ενδείξεις για τα δυνατά του σημεία. Αυτό μας βοηθά να αυξήσουμε τα κίνητρά του για μάθηση και να μετατρέψουμε τη μάθηση σε μια ευχάριστη εμπειρία, τόσο για τους γονείς, όσο και για τους εκπαιδευτικούς, αλλά πολύ περισσότερο για το ίδιο το παιδί.
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δυσκολεύονται να ανιχνεύσουν από μόνα τους το μαθησιακό τους στυλ και να οργανώσουν την προσλαμβανόμενη γνώση. Γι’ αυτό θα πρέπει ο ενήλικας (γονιός ή εκπαιδευτικός) να το βοηθήσει σε αυτή την αναζήτηση, να του προτείνει τεχνικές και να του δώσει την ελευθερία να ανακαλύψει τις δικές του προτιμήσεις.
Θα πρέπει, λοιπόν, να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τον τρόπο με τον οποίο το παιδί, ιδιαιτέρα αυτό με μαθησιακές δυσκολίες κωδικοποιεί, απορροφά και διατηρεί τη γνώση. Κάνοντάς το αυτό γλιτώνουμε κόπο και χρόνο και ανατρέπουμε πιθανόν αρνητικές στάσεις του παιδιού για τη μαθησιακή διαδικασία. Θα πρέπει να είμαστε ανοιχτοί να δεχτούμε τον μοναδικό τρόπο που χρειάζεται κάθε παιδί για να μάθει και να ξεφύγουμε από τα παραδοσιακά κατεστημένα που του υπαγορεύουν να κάθεται ακίνητο στην καρέκλα την ώρα της μελέτης και να μη μιλά δυνατά, να μαθαίνει το μάθημα απλά και μόνο κάνοντας πολλαπλές αναγνώσεις.
Παρακάτω παρουσιάζονται προτάσεις , οι οποίες μπορεί να βοηθήσουν το παιδί με συγκεκριμένο τύπο μάθησης:
Παρακινήστε τον οπτικό τύπο:
- Να διαβάζει εικονογραφημένα βιβλία με πολλές εικόνες και φωτογραφίες.
- Να σχεδιάζει εικόνες για να κατανοήσει μια λέξη ή ένα κείμενο.
- Να χρησιμοποιεί κάρτες, διαφορετικές γραμματοσειρές και φωτεινά χρώματα στα κείμενα.
- Να δημιουργεί σχεδιαγράμματα, νοητικούς και μνημονικούς χάρτες, διαγράμματα για την οργάνωση των ιδεών.
- Να τονίζει τις λέξεις-κλειδιά και τις κύριες ιδέες με έναν υπογραμμιστή.
- Να κοιτάζει πάντοτε τον ομιλητή για να μπορεί να διατηρεί την προσοχή του.
- Να διαβάζει μόνος του, παρά με παρέα.
- Να παρακολουθεί εποπτικά μέσα για τη διδασκαλία ενός νέου διδακτικού αντικειμένου.
- Να δημιουργεί νοητικές αναπαραστάσεις.
Ενθαρρύνετε τον ακουστικό τύπο:
- Να διαβάσει δυνατά όταν αυτό είναι δυνατόν.
- Να συζητάει για τις νέες πληροφορίες.
- Να του δίνετε προφορικές οδηγίες, έναντι των γραπτών.
- Να χρησιμοποιεί ηχητικά βιβλία για τη μελέτη των μαθημάτων.
- Να ηχογραφεί το μάθημα, ώστε να κατακτήσει τη γνώση από τη μετέπειτα αναπαραγωγή της.
- Να χρησιμοποιεί ήχους και μουσική στη μαθησιακή διαδικασία. ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι δυνατοί ήχοι είναι πολύ πιθανό να τους αποσπάσουν. Χρησιμοποιήστε ρυθμικούς ή λευκούς ήχους.
- Να επαναλαμβάνει λεκτικά λέξεις που θέλετε να θυμάται, όπως ημερομηνίες, λέξεις-κλειδιά, σημαντικά γεγονότα.
- Να μελετά με παρέα, ώστε να επωφελείται από την λεκτική επανάληψη των νέων πληροφοριών.
Προτρέψτε τον κιναισθητικός τύπο:
- Να κινείται την ώρα της μελέτης ή της διδασκαλίας, εφόσον δεν ενοχλεί τους γύρω του.
- Να επαναλαμβάνει λέξεις ή γεγονότα με χειρονομίες.
- Να σχεδιάζει νοητικούς χάρτες και διαγράμματα.
- Να υπογραμμίζει τις κύριες ιδέες και τα σημαντικά γεγονότα στα κείμενα.
- Να μελετά σε διάφορες στάσεις και σε διάφορα σημεία του σπιτιού.
- Να κάνει συχνά διαλείμματα, που περιλαμβάνουν κίνηση.
- Να γράφει τις σημαντικές λέξεις στον αέρα, σε άμμο, στο χαλί ή σε οποιαδήποτε μαλακή επιφάνεια.
- Να μασά τσίχλα κατά τη μελέτη ή τη διδακτική διαδικασία.
Από τη στιγμή που ένα παιδί βρίσκει τον κατάλληλο γι’ αυτό τρόπο να κατανοεί και να επεξεργάζεται πληροφορίες μπορεί στη συνέχεια να διαμορφώσει αυτόνομα τις δικές του τεχνικές μάθησης και να τις υιοθετήσει κατά την ενασχόλησή του με τα μαθησιακά αντικείμενα. Αυτό με τη σειρά του θα βοηθήσει να προοδεύσει και να εξελιχθεί στο σχολικό πλαίσιο, ενθαρρύνοντας την αυτενέργεια και προτρέποντάς το να εκμεταλλευτεί τα δυνατά του σημεία στο έπακρον.
Σε αυτή τη φιλοσοφία στηρίζονται και τα προγράμματα παρέμβασης που διαμορφώνονται για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Μέσα από την αξιολόγηση και την παρατήρηση του παιδιού, ο παιδαγωγός διακρίνει το μαθησιακό στυλ του μαθητή – με ποιον τρόπο μαθαίνει πιο εύκολα, αν προσλαμβάνει πιο εύκολα πληροφορίες όταν ακούει, όταν βλέπει ή όταν κινείται, αν κατανοεί καλύτερα ένα κείμενα όταν το ακούει, όταν το διαβάζει ή όταν το αναδιηγείται με χειρονομίες- πάνω στο οποίο στηρίζει το πρόγραμμα παρέμβασης.
Γράφει η Σταυρούλα Στούμπου
Δασκάλα – Ειδική Παιδαγωγός
> Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες, δείτε τη σχετική ενότητα.
> Καλέστε τώρα για ραντεβού και αξιολόγηση.
Στο Psychomotor Athens, στα Βριλήσσια, πραγματοποιείται πλήρης αξιολόγηση των μαθησιακών δυσκολιών του κάθε παιδιού και κατόπιν δομείται εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης προσαρμοσμένο στις δυσκολίες και τις δυνατότητες του κάθε μαθητή.
