Ενθαρρύνοντας την αυτονομία των παιδιών
Η αυτονομία είναι μία από τις σημαντικότερες δεξιότητες που χρειάζεται να κατακτήσουν τα παιδιά. Καταφέρνοντας να είναι αυτόνομα, νιώθουν ικανοποίηση για τον εαυτό τους και αναπτύσσουν το συναίσθημα της υπερηφάνειας. Ακόμα, πιστεύουν περισσότερο στον εαυτό τους, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν τις απαιτήσεις και τις προκλήσεις της καθημερινότητας, με μεγαλύτερο θάρρος.
Για να αποκτήσουν τα παιδιά θετική αίσθηση εαυτού, χρειάζεται να νιώθουν και να αντιλαμβάνονται ότι οι γονείς τους τα εμπιστεύονται.
Οι γονείς χρειάζεται να ενισχύουν θετικά και να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους από την προσχολική ηλικία να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, μπορούν ορισμένες φορές τα παιδιά να προτείνουν κάποια δραστηριότητα που μπορούν να κάνουν όλοι μαζί σαν οικογένεια, όπως να φτιάξουν μία κατασκευή ή να μαγειρέψουν κάτι.
Ενδεικτικά, κάποια πρακτικά παραδείγματα για την ενίσχυση της αυτονομίας, είναι τα εξής:
- να αφήνουν το παιδί να ντυθεί μόνο του.
- να το ενθαρρύνουν να μάθει να δένει τα κορδόνια του.
- να το παροτρύνουν να αναλαμβάνει στον βαθμό που μπορεί την προσωπική του φροντίδα και υγιεινή (χτένισμα, πλύσιμο δοντιών, κλπ).
- να οργανώνει το ίδιο τα παιχνίδια του.
Είναι απαραίτητο οι γονείς να δείξουν έμπρακτα στο παιδί τους ότι έχει αξία και ότι το αποδέχονται όπως είναι.
Συχνά τα παιδιά δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των γονιών, αναφορικά με τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους. Στόχος είναι οι γονείς να δείχνουν στο παιδί ότι αποδέχονται τις δυνατότητες, τις δυσκολίες, τα ενδιαφέροντα του και αυτά που δεν του αρέσουν. Χρειάζεται οι γονείς να τους αφήνουν χώρο, χρόνο και την ελευθερία, ανάλογα σαφώς με το αναπτυξιακό τους στάδιο, ώστε τα παιδιά να μπορούν να είναι ο εαυτός τους, και οι γονείς να παρεμβαίνουν κυρίως σε καταστάσεις όπου τα παιδιά εκδηλώνουν δυσλειτουργική συμπεριφορά.
Οι γονείς καλό είναι να θυμούνται ότι δεν υπάρχουν τέλεια παιδιά, όπως δεν υπάρχει και τέλειος γονιός, παρά μόνο «αρκετά καλός γονιός».
Είναι ωφέλιμο οι γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να ανακαλύψουν τον εαυτό τους και να πιστέψουν στις δυνάμεις τους. Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται να αφήνουν τα παιδιά να κάνουν επιλογές. Να μπορούν να επιλέξουν και να ασκούν έλεγχο σχετικά με καταστάσεις που τους αφορούν, όπως το ντύσιμό τους, το παιχνίδι που θέλουν να παίξουν, ή τα παιδιά με τα οποία επιθυμούν να αλληλεπιδράσουν.
Οι γονείς βοηθούν όταν επιδεικνύουν σεβασμό στην προσπάθεια ενός παιδιού.
Είναι χρήσιμο να συγκρατηθούν από το να δώσουν εκείνοι άμεσα την λύση ενός προβλήματος. Καλό είναι να δείχνουν κατανόηση, ότι όντως είναι κάπως δύσκολο και να καθοδηγήσουν το παιδί σχετικά με το τι μπορεί να κάνει για να τα καταφέρει μόνο του. Διαφορετικά, το παιδί θα αναμένει συστηματικά από κάποιον ενήλικα να ανταποκριθεί σε δικές του υποχρεώσεις, παρεμποδίζοντας έτσι την αυτονομία, και ενισχύοντας την εξάρτηση.
Οι γονείς χρειάζεται να μην βιάζονται να απαντούν στις ερωτήσεις των παιδιών.
Η αυτονομία ενισχύεται όταν οι γονείς ενθαρρύνουν τα παιδιά να σκεφτούν τα ίδια, να εκφράσουν την γνώμη τους για αυτό το οποίο έχουν απορία. Για παράδειγμα, οι γονείς μπορούν να απαντήσουν ως εξής: «Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση. Εσύ τι νομίζεις;». Με αυτόν τον τρόπο, εκτός από το ότι το παιδί ενθαρρύνεται να αναπτύξει και να εκφράσει τις δικές του σκέψεις, αποτελεί μία καλή ευκαιρία για ποιοτική αλληλεπίδραση μεταξύ των γονιών και των παιδιών.
Είναι βοηθητικό να ενθαρρύνεται η αναζήτηση πηγών βοήθειας έξω από το σπίτι.
Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί καταφέρνει να διευρύνει την σκέψη του, να αναζητήσει εναλλακτικές λύσεις, και να βελτιωθεί αναφορικά με την επίλυση προβλήματος. Παράλληλα, βοηθούν το παιδί να κατανοήσει ότι οι γονείς δεν είναι παντογνώστες. Όλοι ξέρουμε κάποια πράγματα και κάποια άλλα όχι. Σημασία έχει να προσπαθούμε να μαθαίνουμε καθημερινά. Για παράδειγμα, οι γονείς σε ερώτηση που θέτει το παιδί για κάποιο άθλημα, μπορούν να απαντήσουν ως εξής: «Ίσως να έχει να μας προτείνει κάτι ο γυμναστής» ή «μήπως να ψάξουμε σε κάποιο σχετικό βιβλίο για να βρούμε πληροφορίες;».
Οι γονείς καλό είναι να μην αφαιρούν την ελπίδα από τα παιδιά.
Ακόμα και αν τα παιδιά αναφέρουν κάτι που οι γονείς θεωρούν παράλογο ή ανέφικτο για το παιδί τους, είναι σημαντικό να το ενθαρρύνουν να το δοκιμάσει και να προσπαθήσει για αυτό. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά τολμούν να εμπλακούν και να αναγνωρίσουν τι είναι αυτό που τους ταιριάζει. Για παράδειγμα: «Ώστε σκέφτεσαι να γίνεις πρωταθλητής στην κολύμβηση. Ακούγεται πολύ ωραία ιδέα! Πώς σκέφτεσαι να την πραγματοποιήσεις;».
Τέλος, οι γονείς είναι χρήσιμο να αφήνουν το παιδί να απαντήσει από μόνο του.
Όταν οι γονείς απαντούν αντί για αυτό, δημιουργούνται στο παιδί αισθήματα ενόχλησης και θυμού. Παράλληλα, το παιδί λαμβάνει το μήνυμα ότι οι γονείς του δεν το θεωρούν ικανό να απαντήσει αυτόνομα. Συνεπώς, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενθαρρύνουν το παιδί στο να απαντάει μόνο του και να αναλαμβάνει την ευθύνη των λεγομένων του.
Γράφει η Ανθούσα Παπαευθυμίου, Ψυχολόγος
Στο Psychomotor Athens, στα Βριλήσσια, πραγματοποιείται πλήρης αξιολόγηση των δυσκολιών του κάθε παιδιού και κατόπιν δομείται εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης προσαρμοσμένο στις δυσκολίες και τις δυνατότητες του κάθε μαθητή.
>>> Περιοχές εξυπηρέτησης: Αγία Παρασκευή, Βριλήσσια, Γέρακας, Γλυκά Νερά, Μαρούσι, Μελίσσια, Παλλήνη, Πεντέλη, Χαλάνδρι.
