«Είσαι κακιά!», είπε το αγόρι. Το πρόσωπό του ήταν γεμάτο απογοήτευση. «Δε θα σου δώσω ποτέ ξανά το φορτηγό μου», πρόσθεσε με έναν βαθύ αναστεναγμό καθώς έφευγε.

Παραπάνω, ήταν μια μικρή διαμάχη, στην οποία όμως εμπλέκονταν μεγάλα συναισθήματα. Προσπαθούσαν να παίξουν μαζί. Και αυτή τη στιγμή, όμως, δεν μπορούσαν να καταλάβουν ο ένας τον άλλον.

Τέσσερις λόγοι για τους οποίους τα αδέρφια τσακώνονται συχνά:

1. Τα παιδιά μπορεί να νιώθουν ανασφάλεια όσον αφορά την αγάπη (όχι επειδή δεν τα αγαπάτε)

Ακόμα και όταν προσπαθούμε να είμαστε στοργικοί και δίκαιοι, τα παιδιά μπορεί να παλεύουν με το να μοιράζονται την αγάπη.

Παρόλο που ξέρουμε ότι η αγάπη μας δεν έχει όρια, τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να το πιστέψουν αληθινά αυτό. Μερικές φορές, ο τρόπος που λειτουργούμε τους δίνει την εντύπωση ότι η αγάπη μας δεν είναι απεριόριστη, ούτε ίση. (Είναι αδύνατο να είσαι τέλειος!)

Το να είναι τα παιδιά ανασφαλή στην αγάπη είναι ένα φυσικό και φυσιολογικό κομμάτι της παιδικής ηλικίας. Και μπορεί, μερικές φορές, να προκαλέσει διαμάχες μεταξύ τους.

2. Τα παιδιά πρέπει να νιώθουν συνδεδεμένα μαζί σας

Μαζί με τον να νιώθουν πως αγαπιούνται, τα παιδιά χρειάζονται να γνωρίζουν ότι ανήκουν κάπου και ότι μετράνε. Τα παιδιά λαχταρούν την προσοχή σας, σε πολύ μεγάλο βαθμό! Καθόλου προσοχή όμως που να επικεντρώνεται στη σύγκριση με τα αδέρφια τους.

Εάν το παιδί σας ΞΕΡΕΙ ότι δε θα μπορούσατε ποτέ να αγαπήσετε κάποιον περισσότερο από αυτό, δεν θα νιώθει ζήλεια για τα αδέρφια του πολύ συχνά. Οπότε, προτεραιότητά σας θα πρέπει να είναι να δυναμώσετε και να γλυκάνετε τη σχέση σας με κάθε παιδί.

3. Τα παιδιά χρειάζονται κατανόηση και να καλύπτονται οι βασικές τους ανάγκες

Το να περιμένει ακόμα και δυο λεπτά φαίνεται ορισμένες φορές ακατόρθωτο εάν το παιδί πεινάει, είναι κουρασμένο ή δεν έχει την προσοχή του γονέα που χρειάζεται. Αυτός είναι ένας λόγος που αντιδρούν τα μικρά παιδιά όταν τα μωρά γεννιούνται. Πέρα από τις βασικές ανάγκες, οι διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες μπορεί να δώσουν το έναυσμα για διαμάχη μεταξύ των αδερφιών. Όπως στην περίπτωση των δυο παιδιών παραπάνω , οι διαθέσεις τους φάνηκαν να είναι μέρος του προβλήματος. Το ένα παιδί ήταν ενεργητικό και ήθελε να δοκιμάσει κάθε ιδέα που είχε για παιχνίδι, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και άμεσα. Το άλλο, αυτή τη στιγμή ήταν ήπιο, περίεργο και υπομονετικό, ψάχνοντας να δοκιμάσει παιχνίδια αργά και διεξοδικά.

4. Τα αδέρφια μπορεί να χρειάζονται καθοδήγηση για να τα πάνε καλά μεταξύ τους

Τις στιγμές που τα παιδιά δεν τα πάνε καλά μεταξύ τους, μπορούμε να τις εκμεταλλευτούμε ως ευκαιρία για μάθηση. Δηλαδή για να μάθουν πως να εφαρμόζουν ενσυναίσθηση, κατανόηση και συμπόνια στους άλλους. Να μάθουν πως να εκφράζουν τις ανάγκες τους, τα όρια και τις επιθυμίες τους με σεβαστικό και ξεκάθαρο τρόπο.

Ο ανταγωνισμός μεταξύ των αδερφιών δε χρειάζεται να κυριαρχήσει τη δυναμική της οικογένειάς σας. Η ιδέα ότι τα αδέρφια μαλώνουν συνεχώς και δεν μπορούν να τα πάνε καλά μεταξύ τους δε χρειάζεται να γίνει πραγματικότητα. Τα αδέρφια μπορούν να γίνουν καλοί φίλοι, ή και όχι. Τουλάχιστον, με καθοδήγηση, τα παιδιά μπορούν να μάθουν να ζουν με σεβαστικό και συνεργατικό τρόπο με όλη την οικογένεια.

Όταν οι γονείς επιθυμούν να δημιουργήσουν υποστηρικτικά, ασφαλή και τρυφερά σπίτια που αποδέχονται τις διαφορές αλλά εκτιμούν τη συνεργασία, τα παιδιά μπορούν να μάθουν να συνεργάζονται.

Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τις διαμάχες;

– Δώστε πρότυπα συμπόνοιας, προσωπικών ορίων και υγιούς επίλυσης συγκρούσεων.

– Εκπαιδεύστε τα παιδιά κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων (όταν χρειάζεται). Βγείτε από το ρόλο του δικαστή και αναλάβετε έναν πιο ουδέτερο ρόλο. Ορίστε ένα παράδειγμα από το ίδιο πρωινό:

«Ακούγεσαι αναστατωμένος. Πώς μπορείς να κάνεις την αδερφή σου να καταλάβει τι πραγματικά θέλεις;», ρωτήστε ήρεμα, ενθαρρύνοντας τον διάλογο μεταξύ τους.

«Θέλω να παίξω με αυτό το νερό και με εσένα. Αυτό θέλω. Το παιχνίδι με το νερό μου φαίνεται διασκεδαστικό.», είπε ο γιός στην κόρη.

«Λοιπόν, μπορούμε να φτιάξουμε έναν κουβά με νερό; Θέλει να συνεχίσει (η αδερφή ) να παίζει με τις κούκλες της που κολυμπούν σε αυτόν εδώ. Μπορείς να παίξεις ΔΙΠΛΑ μου. Της  αρέσει να παίζει μαζί σου (της αδερφής σου).  Δε της αρέσει το φορτηγό σου πάνω στις κούκλες της.», μπορούμε να πούμε εκφράζοντας τις ανάγκες, τα όρια και προσφέροντας μια λύση.

Οδηγίες για να βοηθήσετε τα παιδιά σας όταν οι συγκρούσεις είναι συνεχείς, εκτός ελέγχου ή επιθετικές.

1. Παρεμβείτε και περιορίστε συμπεριφορές που πληγώνουν.

2. Στη συνέχεια, αφιερώστε χρόνο να ακούσετε και να εκτιμήσετε συναισθήματα. Μιλήστε με κάθε παιδί όσο χρειάζεται και θυμηθείτε τον εκπαιδευτικό ρόλο σας. Ο Andrea Nair,ψυχοθεραπευτής και ειδικός σε θέματα διαπαιδαγώγησης προτείνει να πλησιάσετε τα παιδιά με θετική νοοτροπία. Σκεφτείτε τις φράσεις «Εσείς οι δυο έχετε μια δύσκολη στιγμή -αναρωτιέμαι τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό» αντί για «Αυτός ή αυτή είναι το πρόβλημα».

3. Επικεντρωθείτε στις ανάγκες και τα όρια αντί να κρίνετε τη λάθος συμπεριφορά. Συνήθως τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι το να χτυπήσεις ή να πληγώσεις το άλλο παιδί είναι λάθος. Τα παιδιά δε χρειάζονται πολλή βοήθεια να το καταλάβουν αυτό, χρειάζονται περισσότερη για να επιστρέψουν εκεί που νιώθουν ότι αγαπιούνται, λαμβάνουν κατανόηση και είναι ασφαλή.

4. Χρησιμοποιήστε επικοινωνία με σεβασμό και πειθαρχία και με την πρόθεση να διδάξετε. Στοχεύστε σε λύσεις και συμφωνίες αντί για τιμωρίες. Αυτό ενεργά ενδυναμώνει τη σύνδεση, μια αίσθηση συνεργασίας, την ικανότητα και την ευεξία.

5. Μη φοβηθείτε να προτείνετε ο καθένας να πάρει το χρόνο του για να ηρεμήσει. Παραμείνετε μαζί με τα παιδιά, αλλά μην αναφέρετε το πρόβλημα έως ότου τα δάκρυα σταματήσουν και όλοι είναι έτοιμοι να συζητήσουν.

Τις στιγμές που τα παιδιά ΔΕ μαλώνουν, πάρτε μερικά προληπτικά μέτρα:

– Εφαρμόστε πλάνα ηρεμίας για να βοηθήσετε τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες αυτοσυγκράτησης.

– Μιλήστε για τους τρόπους με τους οποίους το παιδί σας μπορεί να διαχειριστεί το θυμό και την πίεση, αλλά που δεν περιλαμβάνουν σωματική επιθετικότητα

– Περάστε ειδικό χρόνο με το κάθε παιδί, κάθε μέρα (ή τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα για τα μεγαλύτερα παιδιά) για να αναπληρώσετε τις ανάγκες του παιδιού σας για ατομική προσοχή.

– Ενθαρρύνετε τα αδέρφια να περνούν χρόνο μαζί, στον οποίο θα μπορούν να απολαύσουν το ένα τη συντροφιά του άλλου και δεν θα τα διακόψετε για ένα συμφωνημένο χρονικό διάστημα.

– Επιτρέψτε και Εμπιστευθείτε τα παιδιά στο να λύσουν μικρές διαφωνίες, παρεμβαίνοντας μόνο όταν καταλάβετε ότι οι συμβουλές σας θα κάνουν τα παιδιά να εκφράσουν και να επιλύσουν τις διαφωνίες τους.

Τέλος, προσπαθήστε να παραμείνετε ήρεμοι όταν τα παιδιά σας μαλώνουν. Είναι φυσικό για τα παιδιά να πιστεύουν ότι πρέπει να ανταγωνιστούν για την αγάπη και τη προσοχή. Καθώς τα παιδιά θα ανακαλύπτουν τα ταλέντα και τα ενδιαφέροντα τους και καθώς θα ξεπερνούν τις φυσιολογικές για την ηλικία τους ανασφάλειες για την αγάπη και την προσοχή, η ηρεμία, η τρυφερότητα και η εστίαση σας στην σύνδεση και τη συνεργασία θα κάνουν τη διαφορά.

Γράφει η Παναγιώτα Μακρή
Ψυχολόγος, MSc in Child Development

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

24 ερωτήσεις για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να μάθουν καλύτερα τον εαυτό τους Θέτοντας όρια με αγάπη Γιατί τα παιδιά χρειάζονται όρια;