Οι δραστηριότητες με τις οποίες τα παιδιά αξιοποιούν το χρόνο τους, εκτός των ωρών του σχολείου συνήθως αποκαλούνται «εξωσχολικές» και καλύπτουν τομείς, όπως: άθλησης και εξάσκησης σωματικών/ κινητικών δεξιοτήτων, μουσικής, ξένων γλωσσών, καλλιτεχνικών, και ένταξης σε ομάδες. Οι δραστηριότητες αυτές είναι πολλές και αυξάνονται διαρκώς. Πρόκειται για δομημένες δραστηριότητες, οι οποίες αντικαθιστούν τον ελεύθερο χρόνο και οδηγούν στη συρρίκνωσή του, φτάνοντας μερικές φορές ως και την κατάργησή του.

Σύμφωνα με σύγχρονες έρευνες είναι απαραίτητο να μένει αρκετός ελεύθερος χρόνος για το ίδιο το παιδί, ώστε να τον διαθέτει για παιχνίδι, ή όπως αυτό θέλει. Υπάρχουν διάφορα είδη παιχνιδιού, που το καθένα συνεισφέρει µε διαφορετικό τρόπο στη µάθηση, την ψυχοσυναισθηματική και κινητική ανάπτυξη των παιδιών. Το παιχνίδι στην σημερινή κοινωνία δυστυχώς έχει ελαττωθεί σημαντικά και έχει αντικατασταθεί από τις εξωσχολικές δραστηριότητες. Επιπλέον, πέραν της δέσμευσης του ελεύθερου χρόνου, παρατηρείται και λανθασμένη αξιοποίησή του από τα παιδιά με υπερβολική έκθεση μπροστά από την οθόνη της τηλεόρασης ή του υπολογιστή.

Και πότε μία δραστηριότητα είναι «παιχνίδι»;

Το παιχνίδι είναι διαδικασία, όχι συγκεκριμένη δράση. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι κατηγοριοποίησης των παιχνιδιών. Συνοπτικά αναφέρονται:

• Λειτουργικό παιχνίδι (functional play): Αφορά τις αδρές κινήσεις και την ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων, τρέξιµο, αναρρίχηση και άλλες κινητικές δραστηριότητες.
• Κατασκευαστικό παιχνίδι (construction play): Αφορά κατασκευές που κάνουν τα παιδιά, που ενισχύει τη δημιουργική σκέψη και την ικανότητα επίλυσης προβληµάτων.
• Συµβολικό παιχνίδι (symbolic play).

Το παιχνίδι μπορεί να είναι δομημένο, με κανόνες, ή ελεύθερο. Μπορεί να είναι ατομικό ή ομαδικό. Όπως και να έχει, μία δραστηριότητα, για να χαρακτηριστεί ως παιχνίδι, πρέπει να πληροί τις παρακάτω προϋποθέσεις:

• Απαιτεί την ενεργητική εµπλοκή του παιδιού.
• Είναι επαρκώς ασφαλές, σωµατικά και ψυχολογικά.
• Αποτελεί συνολική σωµατική και πνευµατική εμπειρία.
• Χάνεται η αίσθηση του χρόνου.
• Χρειάζεται περιέργεια.
• Προσφέρει ευχαρίστηση.
• Είναι διαφορετικό για κάθε παιδί.
• Προσφέρει ικανοποίηση ως αυτοσκοπός.

Στο Εργαστήρι Ψυχοκινητικής τα παιδιά μπορούν να βρουν ευκαιρίες δημιουργικής απασχόλησης και αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου τους. Επιπλέον, μπορούν να αναπτύξουν τις δεξιότητες παιχνιδιού τους, με σκοπό την ψυχοσυναισθηματική, κινητική αλλά και κοινωνική τους ανάπτυξη.

Γράφει η Δώρα Παναγοπούλου, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

To Παιχνίδι στην Εργοθεραπεία Ψυχοκινητικός Θεραπευτής και παιδί: Μια σχέση εμπιστοσύνης Το παιχνίδι ως θεραπευτικό μέσο