Το video modeling είναι μία μέθοδος διδασκαλίας μέσω της οπτικής οδού, όπου το παιδί διδάσκεται βλέποντας ένα βίντεο όπου κάποιος εφαρμόζει την επιθυμητή συμπεριφορά ή δεξιότητα. Σε δεύτερο χρόνο, στόχος είναι το παιδί να μιμηθεί αυτή τη συμπεριφορά.

Η τεχνική του video modeling είναι απλή και αποτελεσματική και αποτελεί χρήσιμο εργαλείο το οποίο κινητοποιεί το παιδί να μάθει με διασκεδαστικό τρόπο μέσω ενός διασκεδαστικού οπτικού μέσου.

Πώς λειτουργεί το video modeling;

• Ο μαθητής παρακολουθεί το βίντεο όπου εφαρμόζεται η επιθυμητή συμπεριφορά-δεξιότητα.
• Αφού παρακολουθήσει το βίντεο, ο μαθητής ξεκινά να μιμείται τη συμπεριφορά. Οι συμπεριφορές που επιδεικνύονται στο βίντεο μπορεί να φορούν νέες συμπεριφορές ή διαφοροποιήσεις σε υπάρχουσες συμπεριφορές.
• Ο μαθητής ξεκινά να γενικεύει και να χρησιμοποιεί τη νέα συμπεριφορά στο περιβάλλον του. Αυτό συνήθως απαιτεί παρέμβαση και εξάσκηση στο περιβάλλον.

Γιατί το video modeling είναι αποτελεσματικό;

Το video Modeling έχει αποδειχθεί ότι είναι μία πλέον αποτελεσματική μέθοδος διδασκαλίας παιδιών, ιδιαιτέρως παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος.

Σε μία μετα-ανάλυση 32 ερευνών, οι οποίες είχαν πραγματοποιηθεί μεταξύ 1987-2005, οι Bellini και Akullian συμπέραναν ότι: «Η τεχνική του video modeling είναι μία αποτελεσματική μέθοδος παρέμβασης η οποία προωθεί σημαντικές δεξιότητες για τους μαθητές με ΔΑΦ, συμπεριλαμβανομένης της συμπεριφοράς, των κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων αλλά και εκτελεστικών λειτουργιών. Όπως ήταν αναμενόμενο, σύμφωνα με την θεωρία του Bandura σχετικά με τη Μοντελοποίηση, οι μαθητές είχαν καλύτερες επιδόσεις όταν υπήρχε υψηλό κίνητρο και είχαν μεγαλύτερη προσοχή μιας και απολάμβαναν να παρακολουθούν τα βίντεο» (Bellini, S., & Akullian, J. 2007).

Ο Albert Bandura ανέπτυξε την θεωρία της κοινωνικής μάθησης η οποία αναφέρει ότι οι άνθρωποι μπορούν να αποκομίσουν και να μάθουν νέες πληροφορίες και συμπεριφορές απλά παρακολουθώντας άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι γνωστό ως μάθηση μέσω παρατήρησης ή μοντελοποίηση.

Στο διάσημό του πείραμα με την κούκλα του Βοbο, ο Bandura απέδειξε ότι τα παιδιά μαθαίνουν και μιμούνται συμπεριφορές τις οποίες έχουν παρατηρήσει σε άλλους ανθρώπους. Αναγνώρισε συγκεκριμένα μοντέλα μάθησης μέσω παρατήρησης, συμπεριλαμβανομένου  ενός συμβολικού μοντέλου, το οποίο περιλαμβάνει πραγματικούς ή φανταστικούς χαρακτήρες οι οποίοι επιδεικνύουν συγκεκριμένες συμπεριφορές σε βιβλία, σε ταινίες, σε τηλεοπτικά προγράμματα.

Γιατί να χρησιμοποιήσω το video modeling;

• Στο σχολείο τα παιδιά διδάσκονται ανεπαρκείς κοινωνικές δεξιότητες.
• Είναι εύκολο στη χρήση του.
• Τα διασκεδαστικά και ελκυστικά βίντεο προωθούν την επιθυμία του παιδιού να αλληλεπιδρά μέσω του βίντεο.
• Το παιδί μαθαίνει σε ένα νατουραλιστικό περιβάλλον.
• Τα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος έλκονται από βίντεο και οπτικά μέσα.
• Άμεση ενίσχυση των δεξιοτήτων.
• Μεγάλο εύρος δεξιοτήτων, συμπεριφορών, κοινωνικών δεξιοτήτων κλπ προς διδασκαλία.
• Μέσω ενός βίντεο υπάρχει η δυνατότητα να διδαχθούν ποικίλες δεξιότητες.
• Επικεντρώνεται σε μία μέθοδο διδασκαλίας η οποία παλαιότερα δεν ήταν διαδεδομένη λόγω συνθηκών- εξοικείωση με την τεχνολογία.
• Το video modeling μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να διδαχθούν δεξιότητες κοινωνικές, επικοινωνιακές, εκτελεστικές λειτουργίες καθώς και συμπεριφορές.
• Παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος επωφελούνται από οπτικού τύπου μέσα στην μάθηση, και γενικότερα έλκονται από οπτικά μέσα. Το video modeling είναι ιδανικό ώστε να διδαχθούν ποικίλες δεξιότητες.
• Τα παιδιά ταυτίζονται με ήρωες και πρότυπα που τους μοιάζουν και για αυτό το λόγο τους είναι πιο εύκολο να παρακολουθούν.

Οι στρατηγικές που βασίζονται σε οπτικά μέσα βοηθούν τους μαθητές να συγκεντρωθούν και να παρακολουθήσουν σχετικά ερεθίσματα. Μερικά χαρακτηριστικά του Αυτισμού καθιστούν το video modeling μία «φυσική επιλογή» ως μέσο παρέμβασης είναι:

• Επιλεκτική προσοχή.
• Περιορισμένο εύρος ενδιαφερόντων.
• Προτίμηση για οπτικά ερεθίσματα.
• Αποφυγή πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδρασης.
• Ικανότητα καλύτερης διαχείρισης οπτικών ερεθισμάτων αντί ακουστικών.

To video modeling στην πράξη.

Η προσθήκη της τεχνικής του video modeling στο θεραπευτικό πρόγραμμα του παιδιού ωφελεί τόσο το παιδί όσο και την οικογένεια αλλά και τον θεραπευτή. Η προσθήκη της τεχνικής αυτής εξασφαλίζει περισσότερη διασκέδαση στη διάρκεια της παρέμβασης, είναι πιο ευέλικτη, είναι λιγότερο στρεσογόνα, είναι πολυαισθητηριακή και παρέχει πληθώρα τρόπων ώστε να χρησιμοποιηθεί στη διάρκεια της συνεδρίας.  Το παιδί μαθαίνει μέσω πραγματικών συνθηκών ενώ παράλληλα διασκεδάζει.

Στη διάρκεια των συνεδριών το παιδί καλείται να ανταποκριθεί σε μία πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση και να αφομοιώσει δεξιότητες. Σε αυτές όμως τις περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει αυξημένο στρες και άγχος με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται η διαδικασία της μάθησης. Μέσω του video modeling, τουλάχιστον σε μία πρώτη φάση εισαγωγής των υπό εξέλιξη στόχων, το παιδί απαλλάσσεται από την υποχρέωση της άμεσης αλληλεπίδρασης και μπορεί να επικεντρωθεί στο βίντεο και σε δεύτερο χρόνο να φέρει όσα έχει αποκομίσει προς συζήτηση και εφαρμογή.

Τι μπορεί να διδάξει το video modeling;

H τεχνική αυτή μπορεί να διδάξει επικοινωνιακές και ακαδημαϊκές δεξιότητες, δεξιότητες παιχνιδιού, εκτελεστικές και κοινωνικές δεξιότητες. Επιπροσθέτως, λειτουργεί επανορθωτικά στην αρνητική συμπεριφορά ώστε να αντικατασταθεί από μία επιθυμητή συμπεριφορά. Τα βίντεο που βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα ωφελούν, αφού διδάσκουν πολλές περισσότερες από μια δεξιότητες. Εξάλλου όπως και στην πραγματική ζωή, οι δεξιότητες χρησιμοποιούνται αθροιστικά και όχι μεμονωμένα.

Πώς χρησιμοποιείται το video modeling στην πράξη;

Η χρήση της τεχνικής αυτής είναι απλή. Η παρακολούθηση του βίντεο ακολουθείται από εφαρμογή της συμπεριφοράς σε παρόμοιο περιβάλλον με αυτό της αρχικής έκθεσης. Στη συνέχεια στόχος είναι η συμπεριφορά να εφαρμοστεί και σε άλλα πλαίσια έως ότου γενικευτεί πλήρως. Η αρχική εισαγωγή γίνεται από τον θεραπευτή και στη συνέχεια εκπαιδεύονται καταλλήλως και οι γονείς αλλά και οι φροντιστές του παιδιού ώστε να κάνουν χρήση της τεχνικής αυτής και οι ίδιοι.

Γράφει η Παναγιώτα Μακρή
Ψυχολόγος, MSc in Child Development

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) και Video Games Μουσική και αυτισμός Αντιμετωπίζοντας τις συμπεριφορές των παιδιών πριν συμβούν