Η θετική ψυχολογία στα παιδιά
Με έμπνευση το φιλανθρωπικό έργο του Φιλανθρωπικού Οργανισμού Make-A-Wish (Κάνε μια ευχή Ελλάδος), η κα Μακρή μίλησε για την θετική ψυχολογία στα παιδιά στην εκδήλωση του Playgym (Βριλήσσια, 11 Φεβρουαρίου 2017).
Tα παιδιά συμπεριφέρονται σαν να γνωρίζουν ήδη το νόημα της ζωής. Μπορούν να ξεπεράσουν τη θλίψη τους γρήγορα. Να βρουν πολλούς τρόπους να διεκδικήσουν κάτι που επιθυμούν. Να αξιοποιήσουν μία τιμωρία στο δωμάτιο τους, βρίσκοντας χίλια παιχνίδια, φανταστικά και μη, ώστε να περάσουν την ώρα τους.
Τα παιδιά είναι σαν να βλέπουν πάντα φως στο τούνελ, κυριαρχούνται από θετικά συναισθήματα. Μεγαλώνοντας όμως χάνουν αυτή την θετική οπτική. Κυριαρχεί ο θυμός και η χαρά παραγκωνίζεται.
Η αξία των θετικών συναισθημάτων είναι πολλαπλή. Συναισθήματα όπως αγάπη, χαρά, ενθουσιασμός, μας βοηθούν να χαλαρώνουμε, να έχουμε ισορροπημένη σκέψη, να βρίσκουμε εναλλακτικές λύσεις και ιδέες, να αναπτυσσόμαστε και να ωριμάζουμε. Σύμφωνα με τη θετική ψυχολογία, οι άνθρωποι που βιώνουν θετικά συναισθήματα, καλλιεργούν και εμπλουτίζουν το ρεπερτόριο των σκέψεων και των πράξεων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν όταν αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη ζωή τους. Ένας άνθρωπος που κατακλύζεται από θετικά συναισθήματα έχει ψυχική ανθεκτικότητα και αυτοπεποίθηση, μάχεται ενάντια στις δυσκολίες, βιώνει μικρότερο ψυχικό πόνο, βρίσκει λύσεις στα προβλήματα και όλα αυτά γιατί έχει διαφορετικό τρόπο σκέψης.
Για να αποκτήσει ένα παιδί θετικό τρόπο σκέψης, θα πρέπει να νιώθει ασφάλεια και να εμπιστεύεται τον εαυτό του. Θα πρέπει να νιώθει ότι τα καταφέρνει, ξεκινώντας από τα πιο απλά και φτάνοντας στις πιο δύσκολες προκλήσεις. Μέσα από την οικογένεια του και το σχολείο του μαθαίνει και αποκτά δεξιότητες και επιβραβεύεται. Τα «μπράβο» επιδρούν θετικά στην αυτοπεποίθηση και την αυτοεικόνα του παιδιού, σε σύγκριση με αρνητικά συναισθήματα. Η λύπη, ο φόβος, ο θυμός, είναι πιο ισχυρά και μένουν για περισσότερο. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα παιδί μπορεί να νιώθει λυπημένο για ώρες ενώ αντίθετα η χαρά είναι πιο «ελαφριά», «πετάει» και φεύγει εύκολα, αλλά έχει δύναμη όταν είναι εκεί, σαν ισχυρή εμπειρία.
Πώς μαθαίνουμε όμως στα παιδιά να είναι ευτυχισμένα;
Τα παιδιά γεννιούνται με μια έμφυτη περιέργεια απέναντι στον κόσμο και τη ζωή. Θέλουν να μάθουν όσα περισσότερα μπορούν, κάτι που τα γεμίζει χαρά. Ο μόνος τρόπος για αυτό είναι το παιχνίδι. Μέσα από αυτό μαθαίνουν χρήσιμα πράγματα, να πηδάνε, να τσακώνονται, να πέφτουν, να σηκώνονται, να προσποιούνται και μπαίνουν στη θέση του άλλου. Με αυτό τον τρόπο αναπτύσσουν τη φαντασία τους, ξεχωρίζουν το φανταστικό από το πραγματικό, εξερευνούν μέχρι που μπορούν να φτάσουν. Βλάπτουμε ένα παιδί μόνο και μόνο στερώντας του την παιδική του ηλικία. Ειδικά στην σύγχρονη εποχή, τα παιδιά μπαίνουν από νωρίς στην διαδικασία των ευθυνών και της μάθησης. Ξεκινούν από πολύ νωρίς να πηγαίνουν σχολείο, έχουν πάρα πολλές, υπερβολικά πολλές κάποιες φορές εξωτερικές δραστηριότητες, οι οποίες όμως δεν αποσκοπούν στην διασκέδαση του παιδιού ή στην ευχαρίστησή του αλλά στην ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας του και την αύξηση της «εμπορευματικής του αξίας στο μέλλον», όπως χαρακτηριστικά λέει ο Κος Σταλίκας, ψυχολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Θετικής Ψυχολογίας. Οι ικανότητες και οι δεξιότητες που χρειάζεται ένα παιδί αναπτύσσονται στην παιδική του ηλικία,. Τότε είναι που οι γονείς πρέπει να εντοπίσουν αυτές τις κλίσεις και να στηρίξουν τις προσπάθειες του. Παρόλα αυτά, αυτό που συμβαίνει είναι το αντίθετο. Έχουμε μάθει να μην επικεντρωνόμαστε στα θετικά στοιχεία των παιδιών αλλά στα αρνητικά. Όχι στο τι μπορεί να κάνει καλά αλλά σε αυτά που είναι αδύναμο. Ένα παιδί που δεν τα πάει καλά στα μαθηματικά ξεκινήσει ιδιαίτερο μάθημα με έναν καθηγητή για να γίνε καλύτερο. Αν όμως ζωγραφίζει καλά, δεν θα γίνει το ίδιο. Θα περιοριστεί στο να ζωγραφίζει σπίτι του, όταν και όποτε προλαβαίνει. Αυτή η τάση στέλνει στο παιδί το μήνυμα ότι δεν έχει τόση σημασία και αξία τι ξέρει αλλά τι δεν γνωρίζει.
Στη σημερινή εποχή, τα παιδιά αναγκάζονται να μεγαλώσουν μέσα ε ένα κλίμα ανασφάλειας και κακής ψυχικής διάθεσης. Η ανατροφή τους προέρχεται από γονείς απαισιόδοξους, νευρικούς και μελαγχολικούς, λόγω της περιρρέουσας κοινωνικό-οικονομικής κατάστασης. Συνεπώς, είναι αναπόφευκτο ένας «αρνητικός» γονιός να μεγαλώσει «αρνητικά» παιδιά. Εξάλλου, ο ιός της δυστυχίας, όπως και ο νόμος της ευτυχίας, είναι μεταδοτικοί. Οι άνθρωποι που διακατέχονται από απαισιοδοξία, μεταφέρουν τέτοιου είδους αρνητικά συναισθήματα και στα παιδιά του μέσα από τη μίμηση της συμπεριφοράς. Το ενθαρρυντικό είναι ότι ακόμη και οι ενήλικες μπορούν να μάθουν να είναι θετικοί και χαρούμενοι. Εξάλλου «μπορεί κάποιος να μάθει να βλέπει τα πράγματα πιο αισιόδοξα. Χρειάζεται απλώς να ασχοληθεί αρκετά, ώστε να το μάθει, όπως μαθαίνει αγγλικά, μαγειρική ή οδήγηση». Πόσο εφικτό είναι όμως κάτι τέτοιο στην Ελλάδα του σήμερα;
Κι όμως τώρα είναι που επιβάλλεται να μάθουμε να σκεφτόμαστε θετικά. Η τρέχουσες συνθήκες μας δίνουν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να δώσουμε έμφαση στην ανθρώπινη επαφή. Η κρίση θα μας βοηθήσει να είμαστε πιο κοντά ο ένας στον άλλο. Να μάθουμε από την αρχή να περνάμε καλά με τα παιδιά μας, επειδή είμαστε μαζί και όχι επειδή είμαστε στην παιδική χαρά ή σε έναν παιδότοπο. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά θα μάθουν να είναι ουσιαστικά ευτυχισμένα, και όχι ευτυχισμένα επειδή απέκτησαν το παιχνίδι που είδαν στην τηλεόραση.
Άλλωστε τα αισιόδοξα παιδιά αποκομίζουν πολλά οφέλη. Αρχικά, τείνουν να αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα δύσκολες καταστάσεις. Επίσης, προσανατολίζονται περισσότερο στην επίτευξη στόχων, εφαρμόζουν περισσότερες εναλλακτικές λύσεις και αποδέχονται καλύτερα την πραγματικότητα όταν αυτή τους υπερβαίνει. Είναι λιγότερο θυμωμένα κι θλιμμένα και έχουν καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία σε σχέση με τα απαισιόδοξα παιδιά.
Το Make a Wish (Κάνε μια ευχή Ελλάδος), βοηθά με έναν μοναδικό τρόπο παιδιά που αντιμετωπίζουν σοβαρές ασθένειες, που απειλούν τη ζωή τους, να πραγματοποιήσουν τις ευχές τους. Εκπληρώνοντας τις επιθυμίες τους το χαμόγελο επανέρχεται στα χείλη τους, η ευτυχία στην ψυχή τους, η ελπίδα στη ζωή τους. Οι εκπλήρωση των ευχών αποτελεί ένεση αισιοδοξίας για αυτά τα παιδιά και τις οικογένειες τους, ώστε να συνεχίσουν το διαρκή και δύσκολο αγώνα τους.
Και αυτό γιατί «Αν ένα απίστευτο όνειρό σου έγινε πραγματικότητα, τότε και το όνειρο σου να ξαναγίνεις καλά, έρχεται πιο κοντά», όπως είχε πει και το πρώτο παιδί, ο Αντρέας, του οποίου η ευχή εκπληρώθηκε από τον οργανισμό.
Ας συνεχίσουμε λοιπόν όλοι μαζί να προσπαθούμε να κάνουμε τα παιδιά να χαμογελάνε και να ελπίζουν σε ένα πιο ρόδινο μέλλον. Άλλωστε το όνομα της ελπίδας είναι παιδί.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Παναγιώτα Μακρή
Ψυχολόγος, MSc in Child Development
> Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ψυχοπαιδαγωγική παρέμβαση,
δείτε τη σχετική ενότητα.
> Καλέστε τώρα για ραντεβού και αξιολόγηση.
Στο Εργαστήρι Ψυχοκινητικής, στα Βριλήσσια, πραγματοποιείται πλήρης αξιολόγηση των δυσκολιών του κάθε παιδιού και κατόπιν δομείται εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης προσαρμοσμένο στις δυσκολίες και τις δυνατότητες του κάθε μαθητή.
