Έξυπνα tips για ενίσχυση των δεξιοτήτων λόγου στο σπίτι!
Ποιες είναι οι δεξιότητες λόγου;
Είναι ωφέλιμο να αποσαφηνίσουμε εξ αρχής μέσω της χρήσης της έννοιας «Λόγος», τι θέλουμε με αυτή την έννοια να περιγράψουμε. Ο «Λόγος» αναφέρεται στην ύπαρξη μιας ιδέας ή ενός μηνύματος που έχουμε στο μυαλό μας και θέλουμε να μεταδώσουμε στους συνομιλητές μας.
Ο Λόγος διακρίνεται σε τρία επίπεδα.
- Το πρώτο επίπεδο αφορά στο Περιεχόμενο του Λόγου και περιγράφει τις γνώσεις που έχει το άτομο για τα αντικείμενα που το περιβάλλουν, ως λεξιλόγιο.
- Το δεύτερο επίπεδο αφορά στην Δομή του Λόγου και επιτελεί το έργο της ορθής συντακτικής δομής των φράσεων και των προτάσεων, την χρήση των κατάλληλων φωνημάτων, άρθρων, καταλήξεων, ρηματικών χρόνων των λέξεων καθώς και την ορθή χρήση του ενικού και πληθυντικού αριθμού.
- Τέλος, το τρίτο επίπεδο του Λόγου αφορά στην Χρήση του. Η Χρήση περιγράφει τις καθημερινές δεξιότητες του ατόμου κατά την κοινωνική συνδιαλλαγή και την ικανότητα προσαρμογής του, από πλευράς κατάλληλης συμπεριφοράς, ανάλογα με τον εκάστοτε συνομιλητή και το εκάστοτε περιβάλλον – πλαίσιο.
Είναι όμως εύκολο οι γονείς να ενισχύσουν τις δεξιότητες Λόγου;
Πολύ συχνά οι γονείς των παιδιών, τα οποία παρακολουθούν προγράμματα Λογοθεραπείας ή προσέρχονται με αίτημα αξιολόγησης, μας ρωτούν «Σπίτι τι μπορώ να κάνω;» ή «Μπορούμε να κάνουμε κάτι για να βοηθήσουμε το παιδί;». Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε στους γονείς ότι σε κάποιες διαταραχές η εξάσκηση λειτουργεί βοηθητικά στην αποκατάσταση των δυσκολιών, ωστόσο η σχέση γονέα – παιδιού είναι διαφορετική από αυτή του θεραπευτή με το παιδί. Με άλλα λόγια, σκοπός του θεραπευτή δεν αποτελεί η εκπαίδευση των γονέων, ώστε αυτοί να γίνουν «θεραπευτές του παιδιού τους» στο σπίτι, αλλά η παροχή κατάλληλων κατευθύνσεων με σκοπό να ενισχύσουν οι γονείς τις δεξιότητες που χρήζουν θεραπευτικής παρέμβασης, με τρόπους ευχάριστους, παιχνιδιάρικους και οι οποίοι να ενισχύουν την σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης μεταξύ παιδιού – γονέων.
Πως μπορούν τελικά οι γονείς να ενισχύσουν τις δεξιότητες λόγου στο σπίτι;
Όπως προαναφέραμε, πριν την οποιαδήποτε δραστηριότητα από πλευράς των γονέων, η οποία θα έχει ως σκοπό την ενίσχυση των ελλειμματικών δεξιοτήτων του παιδιού, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης μεταξύ γονέα – παιδιού δε θα κλονιστεί από τις απαιτήσεις του γονέα προς το παιδί του, ώστε αυτό να «ξεπεράσει τις δυσκολίες του».
Υπενθυμίζουμε λοιπόν στους γονείς ότι ο σκοπός είναι τα παιδιά να ευχαριστηθούν τις δραστηριότητες ενίσχυσης λόγου με τους γονείς τους και ως εκ τούτου όλα όσα θα κάνουν στο σπίτι είναι επιθυμητό να έχουν χαρακτηριστικά παιχνιδιών και ψυχαγωγίας και όχι ασκήσεων.
Παρακάτω θα αναφερθούν κάποιες ενδεικτικές δραστηριότητες, μέσω των οποίων τα παιδιά μπορούν να περάσουν ευχάριστα με τους γονείς τους και να ενισχυθούν οι δεξιότητές τους στα επίπεδα του Λόγου (περιεχόμενο, δομή, χρήση).
Περιεχόμενο του Λόγου
Ως προς το επίπεδο περιεχομένου, το οποίο συνδέεται με το λεξιλόγιο, βοηθητικές είναι δραστηριότητες παιχνιδιού κατά τις οποίες οι γονείς και το παιδί μιλάνε για τα ζώα (ποια ζουν στην θάλασσα, στην φάρμα, στη ζούγκλα κ.α). Ιδιαίτερα ενισχυτικά στην βελτίωση του λεξιλογίου λειτουργεί το να λένε οι γονείς μαζί με το παιδί ποια αντικείμενα υπάρχουν στο σπίτι, ανά δωμάτιο («Θα λέμε ένα αντικείμενο εγώ και ένα εσύ για τα πράγματα που είναι στο μπάνιο/σαλόνι/ υπνοδωμάτιο κτλ»). Επιπλέον, οι γονείς μπορούν να ζητήσουν από το παιδί να περιγράψει ένα αντικείμενο και εκείνοι να το μαντέψουν, ενώ κατόπιν είναι η σειρά του γονέα να περιγράψει και το παιδί να μαντέψει. Μια ακόμα δραστηριότητα που λειτουργεί βοηθητικά είναι ένας περίπατος στο πάρκο, στην παιδική χαρά και σε ένα εμπορικό κέντρο ή super market. Σε αυτούς τους χώρους μπορούν οι γονείς απλά να περιγράφουν τα αντικείμενα που βλέπουν. Λίγη ώρα αργότερα μπορούν να ζητήσουν από το παιδί να θυμηθεί 2-3 αντικείμενα ή έννοιες από τον κάθε χώρο.
Δομή του Λόγου
Ως προς το επίπεδο δομής, το οποίο συνδέεται με την συντακτική δομή των φράσεων και των προτάσεων, την χρήση των φωνημάτων, των άρθρων, των καταλήξεων, των ρηματικών χρόνων των λέξεων και την χρήση του ενικού και πληθυντικού αριθμού, ορισμένες ενδεικτικές δραστηριότητες ενίσχυσης αποτελούν η αφήγηση των νέων της ημέρας, η περιγραφή των εικόνων ενός παραμυθιού, η ζωγραφική και η περιγραφή της ζωγραφιάς κ.α . Ενισχυτικά για το επίπεδο δομής του Λόγου λειτουργούν δραστηριότητες παιχνιδιού κατά τις οποίες οι γονείς και το παιδί λένε λέξεις που αρχίζουν από συγκεκριμένες φωνούλες («Πάμε να πούμε λεξούλες από α, ε, ου»), τραγουδάκια και ποιηματάκια, λέξεις που τις χωρίζουν σε συλλαβές χτυπώντας παλαμάκια και ανεύρεση λέξεων που τελειώνουν με τον ίδιο τρόπο.
Χρήση του Λόγου
Ως προς το επίπεδο χρήσης, το οποίο συνδέεται με την κατάλληλη ανταπόκριση του ατόμου στα καθημερινά περιβάλλοντα που συναντά, δραστηριότητες που λειτουργούν ενισχυτικά είναι παιχνίδια στα οποία ο γονέας ή το παιδί κάνουν εκφράσεις προσώπου και συζητούν αν αυτές οι εκφράσεις έδειχναν χαρά, λύπη, θαυμασμό, θυμό, έκπληξη κ.α . Άλλες ιδιαίτερα χαρούμενες δραστηριότητες είναι αυτές που περιλαμβάνουν παιχνίδια ρόλων (γιατρός, ταμίας, σερβιτόρος, μάγειρας κ.α). Τέλος, ιδιαίτερα διασκεδαστικά είναι και τα επιτραπέζια παιχνίδια κατά τα οποία το παιδί με τους γονείς του μπορούν να παίξουν και να κάνουν εναλλαγές σειράς, να μετρήσουν τα βήματα στα ζάρια, να ακολουθήσουν τους κανόνες παιχνιδιού και να μοιραστούν από κοινού την δραστηριότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα και στο τέλος να έχουν απολαύσει την διαδικασία του παιχνιδιού, ανεξαρτήτως από τον τελικό νικητή του παιχνιδιού.
Είναι όμως επαρκείς από μόνες τους οι δραστηριότητες παιχνιδιού, μεταξύ γονέων – παιδιού, για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες του παιδιού;
Όπως προαναφέραμε είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί πως η σχέση γονέα – παιδιού, δεν μπορεί να αντικατασταθεί από μια σχέση κατά την οποία ο γονέας αναλαμβάνει έναν άτυπο ρόλο «θεραπευτή στο σπίτι». Δεδομένα αυτό θα δημιουργήσει αναστάτωση στο παιδί και πιθανόν να το αποπροσανατολίσει ως προς τους ρόλους των γονέων και του θεραπευτή του, σε σχέση με το θεραπευτικό του πρόγραμμα. Σε κάθε περίπτωση ο θεραπευτής είναι εκείνος που κρίνει το πότε και με ποιες δραστηριότητες θα εμπλέξει στοχευμένα τους γονείς στην εξάσκηση των θεραπευτικών στόχων. Οι προαναφερθείσες δραστηριότητες για την ενίσχυση των δεξιοτήτων Λόγου από τους γονείς στο σπίτι, αποτελούν γενικές κατευθύνσεις οι οποίες δεν αποσκοπούν στην αποκατάσταση των δυσκολιών από τους γονείς, αλλά έχουν ως στόχο την ψυχαγωγία του παιδιού με παράλληλη ενίσχυση κάποιων δεξιοτήτων του.
Σε κάθε περίπτωση ο λογοθεραπευτής είναι αρμόδιος για να αξιολογήσει και να ετοιμάσει το εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπείας, με σκοπό την αποκατάσταση των δυσκολιών Λόγου.
Γράφει ο Σταύρος Πατσαούρας, Λογοθεραπευτής
MSc in Audiology – Neurotology
> Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη Λογοθεραπεία, δείτε τη σχετική ενότητα.
> Καλέστε τώρα για ραντεβού και αξιολόγηση.
Στο Psychomotor Athens, στα Βριλήσσια, πραγματοποιείται πλήρης αξιολόγηση των αρθρωτικών και φωνολογικών δυσκολιών του κάθε παιδιού και κατόπιν δομείται εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης Λογοθεραπείας προσαρμοσμένο στις δυσκολίες και τις δυνατότητες του.
