Ο «εθισμός στα κινητά τηλέφωνα» μπορεί να αναφέρεται σε μια ψυχαναγκαστική και υπερβολική εξάρτηση από κινητές συσκευές που προκαλεί αρνητικές συνέπειες σε διάφορες πτυχές της ζωής. Οι γιατροί δεν αναγνωρίζουν επίσημα τον εθισμό στα κινητά τηλέφωνα ως κατάσταση ψυχικής υγείας. Ωστόσο, μερικές μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να βιώσουν μια συντριπτική ενασχόληση με τα κινητά τηλέφωνα.

Αυτή η έντονη ενασχόληση μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία ελέγχου ή περιορισμού της χρήσης του τηλεφώνου, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου η χρήση τους είναι ακατάλληλη. Μπορεί να τους κάνει να παραμελούν τις ευθύνες και τις σχέσεις τους και να παρουσιάζουν ανησυχία και άγχος όταν δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στα τηλέφωνά τους.

Πιθανά σημάδια εθισμού στα κινητά

Έρευνα από το 2017 στην οποία συμμετείχαν φοιτητές πανεπιστημίου στην Κορέα διαπίστωσε ότι η μέση χρήση smartphone ήταν περίπου 15,79 ώρες την εβδομάδα.

Σύμφωνα με μια μια άλλη μελέτη του 2019 σχετικά με την προβληματική χρήση τηλεφώνου σε παιδιά και εφήβους, απαιτείται περισσότερη έρευνα για την πλήρη κατανόηση των κινδύνων της. Ωστόσο, οι συγγραφείς δηλώνουν ότι η επιστημονική βιβλιογραφία υποδηλώνει αρκετές αρνητικές συνέπειες και πιθανούς κινδύνους από τη χρήση smartphone.

Η εμπειρία ενός ή δύο από τα παρακάτω μπορεί να μην υποδηλώνει προβληματική χρήση smartphone. Ωστόσο, εάν ένα άτομο εμφανίζει πολλές από αυτές τις συμπεριφορές, αυτό μπορεί να υποδεικνύει ένα πρόβλημα πιθανής αρχόμενης εξάρτησης.

Υπερβολική χρήση

Η υπερβολική χρήση της συσκευής περιλαμβάνει ένα μοτίβο παρατεταμένων χρονικών περιόδων σε ένα smartphone. Αυτό μπορεί να αποβεί εις βάρος άλλων δραστηριοτήτων ή ευθυνών.

Σωματικά συμπτώματα

Μερικά παιδιά και έφηβοι μπορεί να εμφανίσουν σωματικά συμπτώματα από την υπερβολική χρήση του τηλεφώνου, η οποία συχνά περιλαμβάνει μεγάλες περιόδους σε θέσεις που δεν είναι καλές για τη στάση του σώματος τους.

Αυτά τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Καταπόνηση των ματιών
2. Πονοκεφάλους
3. Αυχεναλγία
4. Οσφυαλγία

Παραμέληση άλλων δραστηριοτήτων

Ένα παιδί ή έφηβος μπορεί να παραμελήσει τα χόμπι, τον αθλητισμό ή την κοινωνική αλληλεπίδραση για να περάσει χρόνο στο τηλέφωνό του, ακόμα και όταν αυτές οι δραστηριότητες είναι πράγματα που προηγουμένως απολάμβανε.

Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον συνεχή έλεγχο και την ενημέρωση των λογαριασμών τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την ιεράρχηση των διαδικτυακών αλληλεπιδράσεων έναντι των πρόσωπο με πρόσωπο.

Μπορεί επίσης να μην ολοκληρώσουν την εργασία, τις δουλειές ή άλλες υποχρεώσεις τους λόγω υπερβολικής χρήσης τηλεφώνου.

Στο σχολείο, η υπερβολική εξάρτηση από ένα smartphone μπορεί να οδηγήσει σε:

1. Επιδείνωση των βαθμών
2. Αδυναμία συγκέντρωσης
3. Μειωμένη ακαδημαϊκή παραγωγικότητα

Συμπτώματα στέρησης

Ένα παιδί ή έφηβος μπορεί να αισθάνεται υποχρεωμένο να απαντήσει αμέσως στις ειδοποιήσεις και να βιώσει δυσφορία όταν δεν μπορεί να αλληλεπιδράσει με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως αποτέλεσμα, ενδέχεται να εμφανίσουν τα ακόλουθα όταν το τηλέφωνό τους δεν είναι διαθέσιμο:

1. Ανησυχία
2. Ευερεθιστότητα
3. Ανησυχία

Μπορεί ακόμη και να αντιμετωπίσουν διακοπτόμενες συνήθειες ύπνου λόγω της αίσθησης ότι πρέπει να ελέγξουν το τηλέφωνό τους για ενημερώσεις.

Μυστικοπαθής συμπεριφορά

Ένα παιδί ή έφηβος μπορεί να γίνει μυστικοπαθές σχετικά με τις τηλεφωνικές δραστηριότητες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την απόκρυψη της χρήσης του τηλεφώνου ή την άμυνα όταν ερωτώνται πόσο χρόνο ξοδεύουν στο τηλέφωνό τους.

Αποτελέσματα

Ερευνητικές εργασίες υποδηλώνουν ότι ο εθισμός στα smartphones μπορεί να βλάψει την ψυχολογική και σωματική υγεία ενός ατόμου και να επηρεάσει την ακαδημαϊκή και εργασιακή του απόδοση.

H προβληματική χρήση smartphone μπορεί να έχει αρκετές δυσμενείς επιπτώσεις σε παιδιά και εφήβους. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες: Η υπερβολική χρήση smartphone μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη κρίσιμων κοινωνικών δεξιοτήτων, προκαλώντας δυσκολίες στις πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις, την ενσυναίσθηση και την αποτελεσματική επικοινωνία.
2. Μειωμένη ακαδημαϊκή απόδοση: Η υπερβολική δαπάνη χρόνου σε smartphones μπορεί να εμποδίσει τις ακαδημαϊκές επιδόσεις και να μειώσει το ενδιαφέρον για μάθηση.
3. Διαταραχές ύπνου: Κοιτάζοντας τις οθόνες πριν από τον ύπνο μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στις συνήθειες ύπνου, δυσκολία στον ύπνο και μειωμένη ποιότητα ύπνου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση και περιορισμένη εγρήγορση το επόμενο πρωί.
4. Συναισθηματική και ψυχική ευεξία: Η υπερβολική χρήση smartphone μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη συναισθηματική κατάσταση ενός παιδιού ή εφήβου. Μπορεί να συμβάλει σε αισθήματα μοναξιάς, κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμηση. Η υπερβολική έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανθυγιεινές συγκρίσεις και αρνητική εικόνα σώματος.
5. Αυξημένος κίνδυνος διαδικτυακού εκφοβισμού και διαδικτυακών κινδύνων: Η δαπάνη υπερβολικού χρόνου σε ένα smartphone εκθέτει τα παιδιά και τους εφήβους σε πιθανούς κινδύνους, όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός, οι διαδικτυακοί θηρευτές και το ακατάλληλο περιεχόμενο.

Άλλες έρευνες επισημαίνουν επίσης τις πιθανές φυσικές συνέπειες της εκτεταμένης χρήσης smartphone.  Έχει φανεί μια συσχέτιση μεταξύ της αυξημένης χρήσης τηλεφώνου και του κινδύνου παιδικής παχυσαρκίας. Υποδηλώνει επίσης ότι η κακή στάση του σώματος κατά τη χρήση smartphones μπορεί να οδηγήσει σε μυοσκελετικά προβλήματα.

Εν κατακλείδι μπορούμε να πούμε πως η  αναγνώριση της υπερβολικής εξάρτησης από τα κινητά τηλέφωνα σε παιδιά και εφήβους είναι απαραίτητη για την παροχή υποστήριξης και παρέμβασης.

Βασικά σημάδια προβληματικών μοτίβων περιλαμβάνουν την υπερβολική χρήση συσκευών σε σημείο κοινωνικής απομόνωσης, την παραμέληση ευθυνών, τον μειωμένο ύπνο και πολλά άλλα.

Με την προώθηση της ανοιχτής επικοινωνίας, τον καθορισμό ορίων και την ενθάρρυνση άλλων υγιών δραστηριοτήτων, οι ενήλικες μπορούν να βοηθήσουν τα νεαρά άτομα να αναπτύξουν υγιέστερες σχέσεις με τα τηλέφωνά τους.

Γράφει η Παναγιώτα Μακρή
Ψυχολόγος, MSc in Child Development

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αναγνωρίζοντας τα σημάδια του άγχους στα παιδιά και τους εφήβους Οι επιβλαβείς συνέπειες του πολύ χρόνου έκθεσης σε οθόνες για τα παιδιά Ποια η διαφορά μεταξύ stress και άγχους;