Θετική ανατροφή ενός εφήβου;

Ένας τρομερός έφηβος που είναι υπεύθυνος, διακριτικός και δείχνει καλή κρίση, τουλάχιστον τις περισσότερες φορές;

Ναι, είναι πιθανό!

Ορίστε το σχέδιο, με τις 12+2 απαραίτητες συμβουλές.

Μπορεί να νιώθετε ότι δεν έχετε πολλή επίδραση στο παιδί σας αυτές τις μέρες, αλλά η συμπεριφορά του εφήβου είναι στενά συσχετισμένη με τη δύναμη των δεσμών με τους γονείς του.

Οι καλές σχέσεις ανάμεσα σε εφήβους και τους γονείς τους, όπως εκτιμούν και οι δύο, είναι θετικά συσχετισμένες με την επιτυχία στο σχολείο και τη γενική ευτυχία όπως την εκφράζει ο έφηβος και οι γύρω του.

Αντίθετα, αδύναμες ή συγκρουόμενες σχέσεις γονέα/εφήβου συνδέονται με πρόωρη σεξουαλική δραστηριότητα, αμφισβήτηση των γονέων, πειραματισμό με ναρκωτικά και αλκοόλ, εμπλοκή του εφήβου σε βία (είτε ως αυτουργό είτε ως θύμα) και αυτοκτονία.

Πως ανατρέφετε αυτό το αναπτυσσόμενο άτομο που μερικές φορές μοιάζει να γίνεται ένας ξένος;

12 + 2 Απαραίτητες Συμβουλές

1. Θυμηθείτε, είστε γονέας ΚΑΙ φίλος.

Οι έφηβοι λαχταρούν τη σιγουριά ότι οι γονείς τους τους καταλαβαίνουν, τους εκτιμούν και του αγαπούν ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο, οπότε θέλουν η σχέση να είναι μια μορφή φιλίας. Αλλά επίσης χρειάζονται να νιώθουν ότι έχουν ορισμένη ανεξαρτησία, οπότε μερικές φορές μπορεί να νιώθετε λίγο αποκλεισμένος. Εάν μπορείτε να κατευθύνετε τον τρόπο σας να είστε κοντά ώστε να γίνετε αποδεκτός χωρίς να εκμεταλλευτείτε το ρόλο σας ως γονιός και να πείτε στο παιδί σας τι πρέπει να κάνει, είναι πιο πιθανό να σας ανοιχτεί και να μοιραστεί πράγματα μαζί σας.

Μπορεί μια στενή φιλία να διαβρώσει το σεβασμό του εφήβου για εσάς; Όχι. Δε σέβεστε τους φίλους σας και δε θεωρείτε πολύτιμους όσους είναι συναισθηματικά εκεί για σας; Εάν προσφέρετε στο έφηβο παιδί σας σεβασμό, λεπτότητα και γνησιότητα, αυτό θα λάβετε ως αντάλλαγμα.

Και όσο κοντά και αν θέλετε να είστε στο έφηβο παιδί σας, μερικές φορές θα πρέπει να εκμεταλλευτείτε τη θέση σας ως γονιός και να πείτε Όχι. Αν το κάνετε αυτό συχνά, υψώνεται κόκκινη σημαία που δείχνει πως κάτι πηγαίνει στραβά. Αλλά μερικές φορές ο έφηβος θα σας αναζητά για να θέσετε όρια που εκείνος δε μπορεί να θέσει στον εαυτό του. Μερικές φορές θα χρειαστεί να στηρίξετε τις αξίες σας και να πείτε όχι, είτε αυτό αφορά ένα πάρτι χωρίς κηδεμόνες ή το να πάει για ύπνο πολύ αργά. Και, φυσικά, μερικές φορές το έφηβο παιδί σας θα μπορεί να χρησιμοποιήσει την καθοδήγησή σας για να βρει μια λύση που θα ωφελεί και τους δύο και καθησυχάζει τις ανησυχίες σας.

2. Καθιερώστε ποιοτικό χρόνο μαζί του.

Σιγουρευτείτε ότι έχετε επαφή κάθε μέρα. Λίγα λεπτά συζήτησης καθώς μαζεύετε μετά το βραδινό ή αμέσως πριν να πάτε για ύπνο μπορούν να σας κρατήσουν συντονισμένους και να καθιερώσουν μια ανοιχτή επικοινωνία. Ακόμα και οι έφηβοι που φαίνεται να έχουν ξεχάσει ποιοι είναι οι γονείς τους τις υπόλοιπες 23 ώρες της ημέρας, συχνά αντιδρούν όμορφα σε μια αγκαλιά για καληνύχτα και μια μικρή συζήτηση την ώρα που χαζεύουν στο κρεβάτι. Μαζί με αυτές τις σύντομες καθημερινές επικοινωνίες, καθιερώστε μια τακτική εβδομαδιαία ρουτίνα για να κάνετε κάτι ξεχωριστό με το έφηβο παιδί σας, ακόμα και αν είναι να πάτε έξω για παγωτό ή μια βόλτα μαζί.

3. Αναθρέψτε τα παιδιά σας ενεργά και κατάλληλα.

Μην ενθαρρύνετε την επανάσταση με το να αρνείστε να αναγνωρίσετε ότι ο γιός ή η κόρη σας μεγαλώνει και χρειάζεται περισσότερη ελευθερία. Αλλά να μη φοβάστε να ρωτήσετε που θα πάνε τα παιδιά σας, με ποιόν θα είναι και τι θα κάνουν. Γνωρίστε τους φίλους των παιδιών σας και τους γονείς τους ώστε να είστε ενήμερος για τις δραστηριότητες τους.

4. Προσπαθήστε να είστε εκεί μετά το σχολείο.

Η μεγαλύτερη ζώνη κινδύνου για τη χρήση ναρκωτικών και το σεξ δεν είναι το Σάββατο βράδυ είναι μεταξύ 3 και 6 μμ. τις καθημερινές. Προγραμματίστε ευέλικτες ώρες εργασίας αν μπορείτε. Αν το παιδί σας είναι με φίλους, σιγουρευτείτε ότι υπάρχει επιτήρηση από ενήλικα, όχι απλά από μεγαλύτερο αδερφάκι.

5. Κρατήστε υψηλά πρότυπα.

Το έφηβο παιδί σας θέλει να είναι ο καλύτερός του εαυτός. Η δουλειά μας ως γονείς είναι να υποστηρίζουμε τους εφήβους να το κάνουν αυτό. Αλλά μην περιμένετε από το παιδί σας να πετυχαίνει στόχους που βάζετε εσείς για εκείνο· Χρειάζεται να χαρτογραφήσει τους δικούς του στόχους, με την υποστήριξη ενός γονιού που το λατρεύει όπως είναι και πιστεύει ότι μπορεί να πετύχει ότι επιδιώξει. Υποστηρίξτε τα ενδιαφέροντα και τις εξερευνήσεις του έφηβου παιδιού σας όσο βρίσκει τη δική του μοναδική φωνή.

6. Βάλτε τα γεύματά σας μαζί σε υψηλή προτεραιότητα.

…όσο πιο συχνά μπορείτε. Τα γεύματα είναι τέλεια ευκαιρία να μιλήσετε για τη μέρα σας, να ανοιχτείτε, να ενισχύσετε τη σχέση σας και να δεθείτε. Είναι επίσης η καλύτερή σας ευκαιρία να κρατήσετε επαφή με τη ζωή και τις δυσκολίες του έφηβου παιδιού σας και να εντοπίσετε επερχόμενα προβλήματα. Τέλος, ένας σημαντικός παράγοντας  για την ευτυχία των παιδιών και τη γενική τους επιτυχία είναι το αν έχουν χρόνο να «κάτσουν απλά και να μιλήσουν» με τους γονείς τους κάθε μέρα.

7. Κρατήστε τις γραμμές της επικοινωνίας ανοιχτές.

Αν δε γνωρίζετε τι συμβαίνει, χάνετε την ελπίδα να επηρεάσετε το αποτέλεσμα.

8. Ενθαρρύνετε την καλή προσωπική φροντίδα.

…όπως τις ώρες ύπνου  που χρειάζεται κάθε έφηβος, και μια καλή διατροφή. Ο καφές είναι κακή ιδέα για νέους εφήβους γιατί εμπλέκεται στις φυσιολογικές δομές του ύπνου. Πολλή ώρα μπροστά στον υπολογιστή, ειδικά την ώρα πριν τον ύπνο μειώνει την παραγωγή μελατονίνης και δυσκολεύει τα παιδιά να κοιμηθούν τη νύχτα.

9. Συνεχίστε τις οικογενειακές συναντήσεις.

Εάν πραγματοποιούνται τακτικά σε μια από κοινού συννενοημένη ώρα, οι οικογενειακές συναντήσεις αποτελούν ένα μέσο για να συζητηθούν θρίαμβοι, παράπονα, διαφορές μεταξύ των αδερφιών, προγράμματα και κάθε θέμα ανησυχίας για οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας. Οι βασικοί κανόνες βοηθούν. Όλοι έχουν μια ευκαιρία να μιλήσουν·  μιλά ένα άτομο τη φορά χωρίς να το διακόπτουν· όλοι ακούν και μόνο η θετική, εποικοδομητική ανάδραση επιτρέπεται. Για να κάνετε τους εφήβους που αντιστέκονται να πάρουν μέρος, συνδυάστε αυτές τις συναντήσεις με κίνητρα όπως πίτσα ή παγωτό μετά τη συνάντηση, ή αναθέστε τους σημαντικούς ρόλους όπως γραμματέας καταγραφής ή εφαρμοστής κανόνων.

10. Κρατήστε τα παιδιά ασφαλή και συνδεδεμένα με την οικογένεια με το να τοποθετείτε τους υπολογιστές σε κοινούς χώρους.

Μπορεί να είναι δύσκολο για τους γονείς να γνωρίζουν τι κάνουν οι έφηβοι στο διαδίκτυο επειδή συνήθως τα παιδιά γνωρίζουν περισσότερα για τους υπολογιστές από ότι εμείς. Αλλά έρευνες δείχνουν ότι θα μπουν λιγότερο σε πειρασμό να κάνουν πράγματα που δεν εγκρίνετε αν ο υπολογιστής είναι σε έναν κοινό χώρο, όπου μπορείτε να περάσετε δίπλα και να ρίξετε μια ματιά για να δείτε τι κάνουν. Τα παιδιά ζουν μέσα στο διαδίκτυο τη σύγχρονη εποχή, αλλά μπορούν ταυτόχρονα να παραμείνουν συνδεδεμένα με την οικογένειά τους αν το διαδίκτυο είναι στο κέντρο του σπιτιού.

11. Μην πιέζετε το έφηβο παιδί σας για ανεξαρτησία προτού να είναι έτοιμο.

Κάθε έφηβος έχει το δικό του χρονοδιάγραμμα για να αναπτυχθεί σε ένα ανεξάρτητο άτομο. Η πραγματική ανεξαρτησία περιλαμβάνει στενές σχέσεις με άλλους, και ποτέ δε χρειάζεται να εμπεριέχει επανάσταση. ΔΕΝ είναι υγιές για το παιδί σας να νιώθει ότι το πιέζετε για αυτονομία -αυτό οδηγεί στο να γίνεται υπερβολικά εξαρτώμενο από τους συνομηλίκους του για επιβεβαίωση. Αν δεν είναι έτοιμο να πάει μόνο του σε κατασκήνωση για ένα μήνα, δεν είναι. Αργά ή γρήγορα, θα είναι. Σεβαστείτε το χρονοδιάγραμμά του.

12. Κάντε συμφωνίες και μάθετε το παιδί σας να κάνει διορθώσεις.

Εάν έχετε μεγαλώσει το παιδί σας χωρίς τιμωρίες, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα είναι κοντά σας. Επειδή δε θα θέλει να καταστρέψει την εμπιστοσύνη μεταξύ σας, δε θα σας λέει ψέματα και συνήθως δε θα παραβαίνει τα όριά σας. Αν το κάνει, ρωτήστε το πως μπορεί να επανορθώσει, συμπεριλαμβάνοντας το να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη σας.

13. Τι συμβαίνει όταν έχετε μεγαλώσει το παιδί σας χωρίς τιμωρίες και παρόλα αυτά παραβιάζει τους κανόνες σας και σας λέει ψέματα;

Ποτέ δεν είναι αργά να βοηθήσετε το παιδί σας να αναλάβει την ευθύνη, αλλά για να ξεκινήσετε πρέπει να εκτιμήσει τη σχέση του μαζί σας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσετε να τιμωρείτε και να αρχίσετε να ακούτε και να συνδέεστε. Επίσης πρέπει να επιμείνετε στο να βρίσκει τρόπους να επανορθώνει. Αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο, επειδή η τιμωρία θα κάνει τα πράγματα χειρότερα, οπότε πρέπει να επιλέξει την επανόρθωση -κι εσείς επιμένετε να το κάνει. Όχι, δεν είναι τιμωρία -είναι ένας τρόπος να κάνει τα πράγματα καλύτερα όταν τα χαλάει, που είναι κάτι που όλοι οι ενήλικες πρέπει να μάθουν να κάνουν. Αλλά θα το καταλάβει μόνο αν θέλει να σας ευχαριστήσει, οπότε αν χρειάζεται να πάτε σε συμβουλευτική μαζί για να δημιουργήσετε τη σχέση, μη διστάσετε να το κάνετε.

14. Παραμείνετε συνδεδεμένοι ακόμα και αν βγει στον πραγματικό κόσμο.

Αν έχουμε αποδεχτεί τις ανάγκες προσκόλλησης του παιδιού μας ΚΑΙ βεβαιωθούμε για την ανάπτυξή του σε ένα ξεχωριστό άτομο, θα παραμείνει έντονα συνδεδεμένο μαζί μας ακόμα και αν η προσοχή του μετακινηθεί στου συνομηλίκους, στο γυμνάσιο και στα ενδιαφέροντα που κάνουν την ψυχή του να τραγουδά.

Είναι λογικό για τους εφήβους να θέλουν να περνούν περισσότερο χρόνο με τους συνομηλίκους τους παρά με τους γονείς τους όσο μεγαλώνουν, αλλά τα παιδιά που είναι σωστά βασισμένα στην οικογένειά τους θα αποδεχτούν τις προσπάθειες των γονιών για να παραμείνουν συνδεδεμένοι μεταξύ τους. Και οι γονείς οι οποίοι έχουν δεθεί αρκετά με τα παιδιά τους σε κάθε προηγούμενο στάδιο θα νιώθουν ότι επένδυσαν πολλά για να παραμείνουν οι έφηβοι συνδεδεμένοι, παρόλο που χρειάστηκε αρκετή προσπάθεια.

Είναι σημαντικό, κατά τη διάρκεια των εφηβικών χρόνων οι γονείς να παραμένουν η συναισθηματική και ηθική πυξίδα των παιδιών. Τα παιδιά θα αρχίσουν να πειραματίζονται με στενές σχέσεις έξω από την οικογένεια, αλλά για να το κάνουν αυτό πετυχημένα, θα συνεχίσουν να βασίζονται στις στενές σχέσεις στο σπίτι που παραμένουν σταθερές. Αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί 14 χρονών που επικεντρώνεται κυρίως εξωτερικά, πιθανό να αναζητά κάτι που δε λαμβάνει στο σπίτι.

Είναι αναγκαίο να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να βασίζονται πάνω μας μέχρι να είναι συναισθηματικά έτοιμα να στηριχθούν στους εαυτούς τους. Πολύ συχνά, στην κουλτούρα μας, αφήνουμε τους εφήβους να μεταφέρουν την εξάρτησή τους έξω από την οικογένεια, με καταστροφικά αποτελέσματα. Οι έφηβοι συχνά κάνουν μεγάλη προσπάθεια για την επίτευξη της εγγύτητας που αποζητούν, για να καταλήξουν να αντιμετωπίσουν τη σκληρή πραγματικότητα ότι οι υπόλοιποι έφηβοι δεν είναι σε θέση να τους προσφέρουν αυτό που χρειάζονται για να ακμάσουν ως ανεξάρτητοι νέοι ενήλικες.

Μπορεί να μην είστε στην κορυφή της λίστας του έφηβου παιδιού σας αυτές τις μέρες, αλλά δουλέψτε σκληρά για να μείνετε κοντά και μην παίρνετε ως δεδομένο ότι το παιδί σας θα σας διώξει μακριά. Αυτό είναι σημάδι κατεστραμμένης σχέσης. Μην εγκαταλείπετε. Ποτέ δεν είναι αργά να διορθώσετε τη σχέση σας με το παιδί σας και να έρθετε κοντά.

Γράφει η Παναγιώτα Μακρή
Ψυχολόγος, MSc in Child Development

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η θετική ψυχολογία στα παιδιά Η ανατροφή των παιδιών Γιατί οι έφηβοι (προσωρινά) απορρίπτουν τους γονείς