Καλέ μαμά πριν σου πω τι έχει το μενού, να σου πω 2 λόγια…

Η Αισθητηριακή Δίαιτα (Sensory Diet) -όρος που επινοήθηκε από την εργοθεραπεύτρια Patricia Wilbarger- αρχικώς χρησιμοποιηθήκε για να περιγράψει την θεραπεία της αισθητηριακής αμυντικότητας και αναφέρεται στη στρατηγική χρήση αισθητηριακών δραστηριοτήτων που χρειάζεται ένα άτομο για να παραμείνει προσεκτικό & να είναι σε θέση να οργανώνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο όρος “δίαιτα” χρησιμοποιήθηκε για να τονίσει ότι ο οργανισμός μας χρειάζεται ελάχιστες ποσότητες αισθητηριακών πληροφοριών για να αναπτυχθεί, όπως χρειάζεται το φαγητό και το ποτό. Η αισθητηριακή δίαιτα είναι σχεδιασμένη για να βοηθήσει το άτομο να επιτύχει το βέλτιστο επίπεδο εγρήγορσης, έτσι ώστε να λειτουργήσει και να συμμετάσχει στην διαδικασία της μάθησης.

Κάθε άτομο έχει συγκεκριμένες αισθητηριακές ανάγκες  & η κάθε δραστηριότητα δεν έχει την ίδια επίδραση σε όλους τους ανθρώπους. Υπάρχουν δραστηριότητες,  για παράδειγμα, ηρεμιστικές που δεν θα ηρεμήσουν απαραίτητα όλα τα παιδιά. Το νευρικό σύστημα κάθε ατόμου ανταποκρίνεται διαφορετικά στα αισθητηριακά περιβαλλοντικά ερεθίσματα, και πιο συγκεκριμένα στις αισθητηριακές δραστηριότητες. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν επιλέγουμε δραστηριότητες για να επιτύχουμε μια αλλαγή στο επίπεδο διέγερσης του παιδιού.

Το πρόγραμμα της αισθητηριακης δίαιτας δεν το φτιάχνει ο καθένας… Ένας έμπειρος και καταρτισμένος εργοθεραπευτής είναι εκείνος, ο οποίος θα σχεδιάσει την αισθητηριακή δίαιτα βάσει των αναγκών του ατόμου λαμβάνοντας πρώτα  ένα λεπτομερές ιστορικό του ατόμου με δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία, καθώς και το εβδομαδιαίο του πρόγραμμα. Ο εργοθεραπευτής είναι σε θέση να εντάξει χρήσιμες στρατηγικές, ορίζοντας τη συχνότητα, ποσότητα & ένταση των ερεθισμάτων στην καθημερινή ρουτίνα του παιδιού, έτσι ώστε -για παράδειγμα- να παραμείνει ήρεμο, επιτυγχάνοντας την απαιτούμενη συγκέντρωση της προσοχής του.

Σε αυτό το καθημερινό πρόγραμμα, το οποίο -ανάλογα το παιδί- μπορεί να αλλάζει κάθε εβδομάδα ή να διατηρείται βάσει αναγκών, θα έχουν εισαχθεί διάφορες δραστηριότητες (η απόφαση για το ποιά αισθητηριακά συστήματα θα εμπλακούν, βασίζεται στις ανάγκες του παιδιού και το αισθητηριακό ιστορικό -οπτικό, απτικό, αιθουσαίο, ιδιοδεκτικό, ακουστικό, οσφρητικό, γευστικό ή συνδυασμός αυτών) που άλλοτε θα ηρεμούν και άλλοτε θα διεγείρουν το παιδί.

Σίγουρα είναι απαραίτητο να γίνει κλινική συλλογιστική για να δούμε τι χρειάζεται το κάθε άτομο ξεχωριστά. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποια δοκιμασμένα “κόλπα” που χρησιμοποιούμε εμείς οι εργοθεραπευτές για να βοηθήσουμε τα παιδιά να αυξήσουν το επίπεδο εγρήγορσης ή να ηρεμήσουν και να συγκεντρωθούν περισσότερο. Για  παράδειγμα, όταν γνωρίζουμε πως το παιδί αναστατώνεται από την φασαρία της σχολικής τάξης μπορούμε να το προετοιμάσουμε  πριν μπει στην αιθουσα με το να κάνει “βαριές” δραστηριότητες, όση ώρα βρίσκεται εκεί να ακούει με ακουστικά ήρεμη μουσική, και στο τέλος να παίρνει βαθιές αναπνοές για το κλείσιμο της διαδικασίας.

Θα παραθέσουμε κάποιες δραστηριότητες και συνθήκες διαφορετικών αισθητηριακών συστημάτων, οι οποίες μπορούν να ηρεμήσουν ή να διεγείρουν ένα παιδί. Επισημαίνουμε ότι οι δραστηριότητες που θα ακολουθήσουν δεν χρησιμοποιούνται μόνο σε μια αισθητηριακή δίαιτα.

Επίσης, να είστε πάντα ΕΝΗΜΕΡΟΙ σχετικά με τις αλλεργίες και ευαισθησίες, καθώς και τις στοματικές κινητικές δεξιότητες και τη δύναμη ενός παιδιού όταν δοκιμάζετε νέες τροφές/γεύσεις με σκοπό την αυτορρύθμισή του.

Δημιουργώντας μια αισθητηριακή δίαιτα για ένα παιδί που βρίσκεται συχνά σε ΥΠΕΡΔΙΕΓΕΡΣΗ μπορούμε να εισάγουμε κάποιες από τις παρακάτω δραστηριότητες που θα το ωφελήσουν:

• Μεταφορά βαρέων αντικειμένων (π.χ. βιβλίων, λεκάνης με ρούχα)
• Κρέμασμα από μονόζυγο
• Σφιχτές αγκαλιές
• Stretching (ασκήσεις με τεντώματα του σώματος)
• Ζύμωμα εύπλαστου υλικού
• Κολύμβηση
• Τύλιγμα σε μια βαριά κουβέρτα ή να γίνει sandwich ανάμεσα σε στρώματα
• Ρούφηγμα παχύρευστων υγρών μέσω ενός καλαμακιού – Δοκιμάστε σπιτικά smoothies απο διάφορα φρούτα
• Πόση υγρού από ένα μπουκάλι χρησιμοποιώντας καλαμάκι ή κάποιο στόμιο που να απαιτεί απομύζηση
• Μάσηση κουλουριών και κόρας ψωμιού
• Μάσηση Τσίχλας – είναι εξαιρετικά χρήσιμη για παιδιά που μπορούν να τη διαχειριστούν χωρίς να την καταπίνουν. Δοκιμάστε τη κατά τη διάρκεια σχολικών εργασιών ή κατά τη διάρκεια ανεξάρτητης δράσης
• Άκουσμα μουσικής από ακουστικά (το είδος της μουσικής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες)
• Χαμήλωμα της έντασης του φωτός
• Παραμονή σε ήσυχο χώρο, ο οποίος δεν θα έχει πολλά ερεθίσματα (π.χ. πολλά αντικείμενα στους τοίχους, δυνατά φώτα ή δυνατή μουσική, έντονα χρώματα τους τοίχους)

Για να ξυπνήσετε τις αισθήσεις ενός παιδιού που χρειάζεται να ΔΙΕΓΕΡΘΕΙ, μπορείτε να δοκιμάσετε κάποιες από τις παρακάτω δραστηριότητες:

• Παιχνίδια που συνδυάζουν κίνηση και ρυθμό.
• Έντονο κινητικό παιχνίδι με πιέσεις με μπάλα, παιχνίδι με μπάλα, σπρωξίματα (με προσοχή και στρώματα τριγύρω).
• Γυρίσματα και παιχνίδια σε μια περιστρεφόμενη καρέκλα ή κούνια.
• Πηδήματα σε τραμπολίνο.
• Κυβιστήσεις σε στρώματα.
• Παιχνίδια/δημιουργίες με διαφορετικά υλικά (π.χ. αφρός, δαχτυλομπογιές).
• Χρήση οδοντόβουρτσας με δόνηση.
• Οι ξινές γεύσεις, η γεύση μέντας, τα κρύα φαγητά και ποτά, καθώς και τα τραγανά σκάκ, μπορούν να προσφέρουν αύξηση του επιπέδου εγρήγορσης.
• Χρήση χρωματιστών χαρτιών κατά τη διαδικασία του διαβάσματος & του παιχνιδιού.
• Χρήση μουσικής (η ένταση και το είδος της μούσικής θα είναι βάσει των αναγκών του παιδιού).
• Χρήση μετρονόμου (π.χ. για να μας δίνει τον ρυθμό σε μια δραστηριότητα).

Είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ, πριν δοκιμάσετε κάποιες από τις προτεινόμενες ιδέες, να γνωρίζετε το αισθητηριακό προφίλ του παιδιού, καθώς και τις προτιμήσεις/αλλεργίες/αισθητηριακές εμπειρίες του. Εξίσου ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ είναι, πριν εφαρμόσετε κάποια δραστηριότητα, να συμβουλευτείτε τον υπεύθυνο εργοθεραπευτή του παιδιού σας.

Γράφει η Όλγα Καμπιώτη, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

40 Ιδέες Για Αισθητηριακό Διάλειμμα σε Παιδιά Έχει Το Παιδί Μου Αισθητηριακή Διαταραχή; Παγκόσμια Ημέρα Εργοθεραπείας | 27 Οκτωβρίου